Son Dakika:
Pentagon'un Afganistan'ın Yeniden İnşasından Sorumlu Genel Müfettişi John Sopko'nun kaleme aldığı "20 Yılda Alınan Dersler" başlıklı raporda dikkat çekici ifadeler yer aldı. YANLIŞ HESAPLADIK Taliban'ın kontrolü ele almasından önce tamamlanan raporda Sopko, "Afganların tarihini, kültürünü anlamadık, ülkenin yeniden inşası için gereken zamanı yanlış hesapladık" ifadesini kullandı. Raporda, harcanan 145 milyar dolar paranın çoğunlukla boşa gittiği ve yanlış planlama nedeniyle sürdürülebilir verim alınamadığına dikkat çekildi. Afganistan'a harcanan paraların çoğunun, ülkenin yeniden inşasından çok askerlerin üniformasına, yiyeceğe ve silahlara ayrıldığı kayıtlarda yer alıyor. YOLSUZLUK VURGUSU John Sopko, Afgan hükümeti ve bürokrasisindeki yolsuzluğa dair raporların Washington tarafından görmezden gelindiğini ifade etti; "Aylarca maaş alamayan, yiyeceğine üstleri tarafından el konulan ve mermisi olmayan Afgan askerlerinin savaşmadığı için suçlanmaması gerekiyor." dedi. Sopko'ya göre Afganistan'ın yeniden inşası için hesaplanan süre de gerçekçi değildi. ABD, uzmanlık ve personel eksikliği yaşadı. BIDEN HEDEFTE ABD Başkanı Biden ise, Taliban'ın ülkede kontrolü hızla ele alması ve Kabil havalimanındaki kaotik görüntüler nedeniyle hedefte. Cumhuriyetçiler kadar Demokratlar da Biden'ın krizi ele alış şekline tepkili. Biden'ın süreci iyi yönetemediği; Taliban'ın ilerleyişine dair raporları da göz ardı ettiğine dair açıklamalar da sıkça ABD basınında yer alıyor.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Afganistan'dan ayrılmak isteyen tüm Amerikalıların tahliyesi için 31 Ağustos'a kadar yeterli vakitlerinin olduğunu düşündüklerini açıkladı. Sullivan, Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki'nin düzenlediği günlük basın toplantısına katılarak Afganistan'daki durum konusunda değerlendirmelerde bulundu. Afganistan'dan 14 Ağustos'tan bugüne kadar 37 binden fazla kişiyi tahliye ettiklerinin altını çizen Sullivan, Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nda tahliyeler sırasında ortaya çıkan karelere ilişkin, "Afganistan'dan tahliye sürecinde acı ve umutsuzluk verici görüntüler ortaya çıktı ancak iç savaşın ortasındaki bir başkentten yapılan hiçbir tahliye bu görüntüler olmadan yapılamazdı." dedi. "BAŞARILI BİR OPERASYON YÜRÜTTÜĞÜMÜZE İNANIYORUZ" Sullivan, Afganistan'daki amaçlarının, kendilerine yardım eden olabildiğince çok Afgan'ı ve ülkeden çıkmak isteyen Amerikan vatandaşını tahliye etmek olduğunu vurgulayarak "Biz başarılı bir operasyon yürüttüğümüze inanıyoruz." ifadesini kullandı. Taliban'ın, ABD'nin Afganistan'dan ayrılmak için son tarihi olan 31 Ağustos'un uzatılmasına yanaşmadığının anımsatılması üzerine Sullivan, "Bu tarihin uzatılıp uzatılmayacağı günün sonunda Başkan Joe Biden'ın kararı olacaktır. Ancak ben 31 Ağustos'a kadar ayrılmak isteyen tüm Amerikalıları çıkaracak kadar vaktimizin olduğunu düşünüyorum." diye konuştu. Bölgedeki tahliye çalışmalarının tüm hızıyla sürdüğünü belirten Sullivan, hem Taliban ile hem de müttefikleri ile yakın temas içinde olduklarını ve ABD Başkanı Biden'ın yarın G7 ülkeleri ile bu konuyu görüşeceğini dile getirdi. BEYAZ SARAY'DAN AFGANİSTAN İSTİFASI BEKLENMİYOR Sullivan, Afganistan'da El Kaide'nin tekrar alan bulabileceği tartışmalarına ilişkin ise El Kaide'nin şu anda öyle bir gücü olduğunu düşünmediklerini belirtti. Bir gazetecinin "Başkan Biden'ın, Afganistan ile ilgilenen herhangi bir Beyaz Saray yetkilisini görevden alması ya da bu kişilerin istifasını istemesi bekleniyor mu?" sorusu üzerine, "Ben kendisinden öyle bir şey duymadım." yanıtını verdi. Sullivan, Afganistan'daki Amerikan askerlerinin kendi perimeterlerinin dışında operasyon yapıp yapmadığının sorulması üzere, "ABD askerleri kendi perimeterlerinin dışına çıkmıyor ancak perimetreyi biraz genişlettiler." dedi. Bugüne kadar Afganistan'dan tahliye edilenlerin kabaca yüzde 70'inin Afgan, yüzde 30'unun ise Amerikalı olduğunu belirten Sullivan, şimdiye kadar tahliye edilen Amerikalıların sayısı konusunda net bilgi vermekten kaçındı. Öte yandan Sullivan, Afganistan'da Amerikan askerleri ile çalışanlara sunulan "Özel Göçmen Vizesi (SIV)" konusunda eski Başkan Donald Trump yönetiminin Mart 2020'den sonra işlem yapmadığını, dolayısıyla şu anda üzerlerinde ciddi bir yük olduğunu söyledi.
Çavuşoğlu birçok ülke ile sivil toplum örgütü ve yardım kuruluşlarının tahliyeler için Türkiye’den yardım istediklerini, ABD ve İngiltere ile birlikte bu ülkelere yardım ettiklerini kaydetti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, bu açıklamaları, Uruguay Dışişleri Bakanı Francisco Bustillo ile görüşmesinin ardından düzenlediği basın toplantısında yaptı. Afganistan’daki Türk vatandaşlarının sayısının 4 bin 500 olduğunu belirten Bakan, bu kişilerin hepsine tek tek telefonla ulaşıldığını kaydetti. Çavuşoğlu Afganistan’dan dönmek isteyen Türk vatandaşlarının şu anki sayısının ise yaklaşık 200 olduğunu ifade etti. Çavuşoğlu, Afganistan'da barış ve istikrarın demokrasi içinde ve insan hakları çerçevesinde kalıcı olarak tesis edilmesini umduklarını da kaydetti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın birçok ülke lideriyle Afganistan konusunda temasta olduğunu belirten Çavuşoğlu kendisinin de NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve NATO ülkeleri dışişleri bakanlarıyla görüştüğünü kaydetti. Çavuşoğlu, ‘‘Belirli bir grupla değil, tüm taraflarla temas içindeyiz’’ diye konuştu.
Afganistan'ın Taliban yönetimine geçmesi sonrası yaşanan göç dalgasına ilişkin, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Al Jazeera kanalına röportaj verdi. "Suriye’deki, Afganistan’daki, Irak’taki iktidarsızlığın sebebi biz miyiz? Biz uzun yıllardan beri tedbirini alan kaçak göçe karşı duran bir anlayışı uygulamaya çalışıyoruz" diyen ve Afganistan'da yaşananlarda Batı'nın sorumluluğunun olduğunu söyleyen Bakan Soylu, göçün engellenmesine yönelik yapılan çalışmalara ilişkin şu bilgileri verdi: KAÇ GÖÇMEN ENGELLENDİ? Son 3 yılda Türkiye'ye girmeye çalışan 1 milyon 250 bin kaçak göçmeni engelledik. Doğu sınırımızda 150 kilometre duvar yaptık. Termal kameralar, sensörlü sistemler ve kulelerle destekliyoruz. Şimdi şunu söyleyeyim. 2016’dan itibaren yaklaşık 1 milyon 300 bin düzensiz göçmen geldi, Afganistan dahil. 460 bin Afgan kaçak göçmen yakaladık. 151 binini Afganistan’a uçaklarla gönderdik. KAYITLI 182 BİN AFGAN VAR Suriye’deki, Afganistan’daki, Irak’taki iktidarsızlığın sebebi biz miyiz? Biz tüm ülkelerle karşı karşıyayız. Biz uzun yıllardan beri tedbirini alan kaçak göçe karşı duran bir anlayışı uygulamaya çalışıyoruz. Toplam 182 bin Türkiye'de kayıtlı Afgan var. Kaçaklarla birlikte toplam 300 bin Afgan olduğunu tahmin ediyoruz.
Kremlin'in açıklamasına göre Putin ve Şi, Afganistan topraklarından yükselen terör ve uyuşturucu tehditleriyle mücadeleye yönelik çabaları artırmaya hazır olduklarını vurguladı. Afganistan'da barışın en kısa sürede tesis edilmesinin ve istikrarsızlığın diğer bölgelere yayılmasının önlenmesinin önemine dikkat çeken liderler, bunun için Şangay İşbirliği Örgütü'nün potansiyelini de azami düzeyde ortaya koymaları gerektiğini kaydetti. Putin ve Şi, başta dışişleri bakanlıkları olmak üzere ikili temasların ve yakın koordinasyonun kurulmasını kararlaştırdı. 'Stratejik ortaklık kademeli ve dinamik bir şekilde gelişiyor' Bu yıl 20. yıldönümü kutlanan iki ülke arasındaki İyi Komşuluk, Dostluk ve İşbirliği Anlaşması kapsamında ikili ilişkileri ele alan Putin ve Şi, stratejik ortaklığın kademeli ve dinamik bir şekilde geliştiğini belirtti. 'İkinci Dünya Savaşı'ndaki olaylarla ilgili gerçekler korunmalı' Taraflar, İkinci Dünya Savaşı'nın yaklaşan 76. yıldönümü vesilesiyle o yıllarda yaşanan olaylarla ilgili gerçeklerin korunmasına ve tarihi çarpıtma girişimlerinin önlenmesine yönelik çalışmalar yapılması gerektiğinin altını çizdi.
MSB'den yapılan açıklamada, TSK'nın 2002'den bu yana BM, NATO ve ikili anlaşmalar kapsamında tarihi ve kültürel bağları olan Afgan halkının barış, huzur ve istikrarına katkı sağlamak için Afganistan'da görev yaptığı anımsatıldı. Açıklamada, şunlar kaydedildi: "ABD ve NATO'nun Afganistan'dan ayrılacaklarını açıklamalarının ardından Türkiye her zaman ifade ettiği 'Afgan halkı istediği sürece Türkiye yanlarında olmaya devam edecektir' sözünden hareketle, belirli şartlar oluşması durumunda 6 yıldır yaptığı gibi Uluslararası Hamid Karzai Uluslararası Havaalanının güvenli ve uluslararası standartlarda işletilmesi sorumluluğunu sürdürebileceği yönündeki niyetini ortaya koymuştur. Bu kapsamda, Hamid Karzai Havaalanı'nda yaşanan karmaşaya diğer ülke askerleri ile müdahale edilmiş, havaalanında güvenlik sağlanarak faaliyetlerin yürütülmesi sağlanmıştır. Bu süreçte askeri uçaklarımızla 1129 sivil vatandaşın tahliyesi yapılmıştır. Çeşitli temaslar, mevcut durum ve şartlar değerlendirilerek TSK unsurlarının tahliyesine başlanmıştır Türk Silahlı Kuvvetleri kendine tevdi edilen bu görevi de başarıyla yerine getirmenin gururuyla vatan toprağımıza geri dönmektedir."
Blinken, bakanlıkta düzenlediği basın toplantısında, Afganistan'da devam eden tahliye sürecine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Afganistan'dan ayrılmak isteyen Amerikan vatandaşlarının sayısının 6 bin civarında olduğunu öngördüklerini ve bu sayının 4 bin 500'ünü şu ana dek tahliye ettiklerini anlatan Blinken, ülkeden ayrılmak isteyen hiçbir ABD'liyi ve ailesini geride bırakmayacaklarını vurguladı. ABD'li bakan ayrıca farklı ülkelerde yaşayan Amerikalıların elçiliklere bildirim yapmak zorunda olmadıklarını, dolayısıyla ellerindeki bazı sayıların kesin olmadığını ifade etti. "31 Ağustos'tan sonra da Afganistan'dan ayrılmak isteyen Amerikalıların çıkarılması görevimizdir." diyen Blinken, Taliban'ın 31 Ağustos'tan sonra da ayrılmak isteyen Amerikalılara, diğer ülke vatandaşlarına ve risk altındaki Afganlara izin vereceğini belirtti. Yaklaşık 19 bini son 24 saatte olmak üzere 14 Ağustos'tan bu yana yaklaşık 82 bin kişinin Afganistan'dan tahliye edildiğini bildiren Blinken, Taliban'ın "tahliye sürecine karışmama" sözünde durduğunu ve şu ana dek ciddi bir engellemeyle karşılaşmadıklarını kaydetti. "BEN SORUMLULUK ALIYORUM, BAŞKAN DA SORUMLULUK ALDIĞINI SÖYLEDİ" Blinken, tahliye sürecinin kötü yönetildiğine ilişkin ciddi eleştiriler olduğunu ve bu eleştiriler karşısında Biden yönetiminin sorumluluk alıp almadığını soran bir basın mensubuna şu yanıtı verdi: "Ben sorumluluk alıyorum. Başkan da bu konuda sorumluluk aldığını söyledi. Eminim hükümetteki arkadaşlarımın hepsi de böyle hissediyordur. Geriye dönüp baktığımızda son 6 ayda hatta son 20 yılda neyi farklı ve daha hızlı yapabilirdik diye değerlendireceğiz. Ancak şu an odaklandığımız konu tahliye sürecidir." 31 Ağustos'tan sonra da Afgan halkını unutmayacaklarını ifade eden Blinken, uluslararası toplumla birlikte ellerinden geleni yapacaklarını dile getirdi. Blinken, Taliban'ın, verdiği sözlere uymasının kendi çıkarına olacağını, eğer uymazlarsa da kendi kararları olacağını ve hem ABD'nin hem de uluslararası toplumun buna göre adım atacağını sözlerine ekledi.
Afganistan'ın Taliban yönetimine geçmesiyle birlikte ABD, bölgede tahliye çalışmalarını hızlandırmıştı. Taliban, tüm ülkelerin birliklerinin ay sonuna kadar ülkeyi terk etmesini istediklerini duyururken, birçok Afgan sivil de tahliye uçaklarına binerek ülkeyi terk etmeye çalışıyor. Bölgedeki son gelişmeleri aktaran Pentagon Sözcüsü John Kirby, binlerce Afgan göçmeni ülkeye alacaklarını duyurdu. ABD, 50 BİN AFGANI ÜLKEYE ALACAK Ülkeye göçmen vizesi olan 50 bin Afgan alacaklarını duyuran Kirby, açıklamalarında şu ifadelere yer verdi: "Bugün, Savunma Bakanlığı şunun açıklamasını yapabilir; Deniz Piyadeleri üssüne, Virgina'daki üssüne ve Yeni Meksika'daki üslere yetki verdik. Amerikan misyonuna destek vermeleri için... Afgan göçmenleri ülkeden çıkarmak, aileleri ve diğer riskli sivilleri ülkeden çıkarmak için. Bu tesislere müşterek hareket üssü de dahil oluyor. "AİLELERİ VE DİĞER RİSK ALTINDAKİ BİREYLERİ AĞIRLAYABİLECEĞİZ" Pentagon, burada Amerika içerisindeki operasyonlar konusunda Dışişleri'ne yardımını sürdürecek. 50 bin göçmen vizesine sahip Afgan göçmeni alabileceğiz. Aileleri ve diğer risk altındaki bireyleri ağırlayabileceğiz. Kuzey Kuvvetler komutanlığı da bu konudaki koordinasyonu devralacak İçişleri'yle birlikte."
