Son Dakika:
Türkiye, NATO misyonunun tamamlandığı Afganistan’da Kabil Havaalanı’nın güvenliğinde görev üstlenmeye hazırlanırken ve gerek askeri gerekse diplomaside planlamalar devam ederken, Afganistan’da iç çatışmaların tırmanması halinde göç yönetimi de çalışmaların odağında. NATO askerlerinin geri çekilme takvimi işletilirken bir kısım Amerikan askeri ve İngiliz askerinin yanı sıra Kabil Havaalanı’nın güvenliğini sağlayan 500’ü aşkın Türk askeri 11 Eylül’e kadar bölgede bulunmaya devam ediyor. Çekilme süreciyle birlikte Taliban’ın başta sınır kapıları olmak üzere ülkede 1 Mayıs sonrası yüzde 85 oranında kontrolü ele geçirmesi, ülkede yeni bir iç çatışma riskini de beraberinde getirdi. İran üzerinden düzensiz göç dalgası kaygısı, Türkiye’nin Afganistan diplomasisinde, gündem maddelerinden biri. Türkiye’ye 2020 yılında geçmeye çalışırken yakalanan düzensiz Afgan göçmen sayısı yaklaşık 50 bin düzeyinde iken, Türkiye’de yakalanan düzensiz göçmenlerin neredeyse yarısını Afgan nüfus oluşturuyor. AVRUPA’YA GİDEN SURİYELİ SAYISINA YAKLAŞTI Olası Afgan göçü, Türkiye kadar Avrupa için de endişe konusu. Son dönemde Avrupa’ya geçen Afganistan uyruklu mülteci sayısı Suriyelilere yaklaştı. Suriyelilerin Avrupa ülkelerine kabul edilme oranı yüzde 35 iken Afgan mültecilerin kabul rakamı yüzde 51 seviyesinde. Ancak yerinden edilmiş 3.5 milyon Afgan halkın oluşturduğu göç baskısının yanı sıra Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin, olası bir iç savaş halinde 10 milyondan fazla Afgan vatandaşın göç etmek zorunda kalacağına ilişkin uyarıları, tedbir gerekliliğini ortaya koyuyor. AB HAZIRLIKLI OLMALI AB içinde Afganistan özelinde göç konulu bir diyalog şu ana kadar başlatılmış değil. Ancak bu konu görüşmelerde gündem maddeleri arasında yer alıyor. Halen Suriyeli göçmenlerle ilgili Türkiye’ye katkı sunan AB’nin Afgan göçmenler konusunda da benzer mekanizmaları devreye alması gerekebileceğini belirten diplomatik kaynaklar, 2015 yılında Suriye’den yaşanan göçe hazırlıksız yakalanan AB’nin göç karşıtlığı sonucu yaşanan vahim sahnelerin yeniden yaşanmaması ve benzer hatalara düşülmemesi için Afganistan’dan olası göç dalgasına hazırlıklı olması gerektiğine işaret ediyorlar. ROTALARI DEĞİŞMEZ Türkiye, havalimanının güvenliğinin yanı sıra göç baskısı konusunda da Avrupalı müttefikleriyle yakın çalışıyor. Afganistan barış müzakerelerin sonuçsuz kalması halinde 1992-1996 yıllarında yaşanan ve İran ile Pakistan’a milyonlarca Afgan nüfusun göç ettiği büyük göç dalgası ile benzer tabloların yaşanmasının kaçınılmaz olduğuna dikkat çekiliyor. Böylesi bir olasılıkta Türkiye de İran üzerinden ana destinasyon konumunda bulunuyor. GÖÇ MEKANİZMASI YOK Olası bir göç dalgası, Türkiye için İran ile de ortak kaygı durumunda. Antalya’da yapılan Türkiye-İran-Afganistan zirvesi sonrası yayınlanan bildiride bir iyi niyet beyanı deklare edilmiş olsa da halen Türkiye’nin İran ile göç konusunda herhangi bir işleyen mekanizması bulunmuyor.
Afganistan’da Kabil Havalimanı’nın güvenliğinin sağlanmasına dönük çalışmaların ağustos içinde tamamlanması beklenirken, bir yandan da TSK gerekli hazırlıkları yapıyor. Güvenlik kaynakları, “Muharip bir görev almayacağız” dedi. Basın bilgilendirme toplantısında Milli Savunma Bakanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği Plan Subayı Hv. Muhabere Binbaşı Pınar Kara, Afganistan Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nın güvenliği görevini Türkiye’nin üstlenmesine ilişkin devam eden çalışmalar ile hudut güvenliği konularında bilgi verdi. ÖNCE PUSU SONRA DEVRİYE Kara, sınırlarda teknolojik vasıtalarla desteklenmiş fiziki engellerin yanında üç kademeli bir emniyet sistemi oluşturulduğunu kaydetti. Kara, “İlk kademede; hudut birliklerinin gözetleme, kontrol, pusu ve devriye faaliyetleri, ikinci kademede; komando unsurları ile geri bölgede, dere yataklarından geçişi engelleyecek şekilde hareketli pusu ve devriye faaliyetleri, son kademede ise Jandarma unsurları ile gerekli koordine kurularak yasa dışı geçiş yapan şahısların yakalanması ve sınır dışı edilmesi faaliyetleri icra edilmektedir” dedi. SINIRA TAKVİYE Kara şöyle devam etti: “Son gelişmeler ışığında İran sınırında gerekli birlik kaydırmaları ve takviyeler yapılmıştır. İran sınır hattında 2019 yılında 74 bin 447 şahıs engellenmiş 5 bin 16 şahıs yakalanmış, 2020 yılında 127 bin 434 şahıs engellenmiş 185 şahıs yakalanmış, 2021’de ise 56 bin 994 şahıs engellenmiş 542 şahıs yakalanmıştır. Alınan ilave ve etkin tedbirler sayesinde son iki ayda hudutlarımızdan yasa dışı yollarla geçmeye çalışan 16 bin 786 şahıs yakalanmış, 31 bin 545 şahıs ise hududu geçemeden engellenmiştir.” Muharip görev olmayacak Binbaşı Kara, Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı’nın emniyetle işletilmesi görevinin Türkiye tarafından sürdürülmesi konusunda diğer ülke ve Afganistan yetkilileri ile görüşmelerin sürdüğünü kaydetti. Kara, “Göreve devam edilmesi durumunda Türk Silahlı Kuvvetleri unsurlarının Afganistan’da en başından beri olduğu gibi muharip bir görevi olmayacak, meşru müdafa dışında herhangi bir operasyonel görevde bulunulmayacaktır” diye konuştu. O GÖRÜNTÜLER GÜNCEL DEĞİL Güvenlik kaynakları ise şu anda Afganistan ile ilgili verilmiş bir karar olmadığını, çalışmaların ağustos içinde muhtemelen tamamlanacağını kaydetti. Güvenlik kaynakları, Afganistan’dan Türkiye’ye yasa dışı geçişler konusunda sosyal medyadan paylaşılan görüntülerin çoğunun güncel veya Türkiye sınırlarına ait olmadığını kaydetti. Kaynaklar, “Yeni durum ortaya çıktıktan sonra da ek tedbirler alınmıştır. TSK bu konuda çok hassas ve ‘asker görüyor müdahale etmiyor’ diye bir durum kesinlikle söz konusu değil” bilgisini verdi. PKK/YPG Tel Rıfat’ı boşaltsın Güvenlik kaynakları, Suriye’nin kuzeyine Tel Rıfat’an PKK/YPG saldırıları konusunda ise “Gerekli karşılıkları veriyoruz ve Rusya nezdinde de buranın boşaltılması ve güvenli hale getirilmesi için gerekli girişimlerde bulunuyoruz” dedi. Binbaşı Pınar Kara, terörle mücadeleye ilişkin de bilgi verdi. 23 Nisan’da Irak’ın kuzeyinde başlatılan Pençe-Şimşek ve Pençe-Yıldırım operasyonlarında şu ana kadar 215 teröristin, Suriye harekat alanlarında ise son iki ayda DEAŞ mensupları dahil 229 teröristin etkisiz hale getirildiği bildirildi FETÖ ile mücadelede 1 Ocak - 28 Temmuz tarihleri arasında; 2 bin 713 askeri personelin kamu görevinden çıkarıldığı bildirildi. Hareketliliğe yakın takip Güvenlik kaynakları, ABD’nin Dedeağaç’taki son faaliyetlerine ilişkin olarak da, Avrupa savunmasına yönelik rotasyon uygulaması olduğu bilgisini verdi. Kaynaklar, “ABD, Avrupa’ya destek kapsamındaki rotasyonunu sadece Dedeağaç’tan da yapmıyor. Daha önce Litvanya, Estonya, Baltık ülkelerinde de yapıldı. Biz bu hareketliliği yakından takip ediyoruz” bilgisini verdi. Kaynaklar, Dynamic Front 2021 Tatbikatı İkinci Safhası’nın ABD Avrupa Kara Komutanlığı koordinatörlüğünde, Türkiye, ABD ve İspanya Silahlı Kuvvetleri unsurlarının katılımı ile, 5-20 Eylül arasında Polatlı’da yapılacağını hatırlatarak, Amerika’nın 100 araç ve 260 personelle Türkiye’ye geleceğini kaydetti.
