Son Dakika:
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada "Türkiye ve Ermenistan Özel Temsilcileri arasındaki ilk toplantı 14 Ocak 2022'de Moskova'da yapılacaktır." ifadesi kullanıldı. Türkiye'nin eski Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç, 15 Aralık'ta Ermenistan Özel Temsilcisi olarak görevlendirilmişti. Ermenistan Parlamentosu Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan da, Ermenistan ve Türkiye arasındaki diyalog süreci kapsamında özel temsilci olarak atanmıştı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Irak'ın Erbil kentine 24 Ocak'ta, Ermenistan'a 2 Şubat'ta karşılıklı uçuşların başlayacağını duyurdu. Bakanlıktan yapılan açıklamada, salgından en çok havacılık sektörünün etkilendiğini ancak alınan önlemlerle bu etkinin en aza indirildiği belirtildi. Alınan tedbirler ve salgınla mücadelede elde edilen başarılar sonrasında havacılık sektörünün toparlanmaya başladığı bildirilen açıklamada, uçuş ağının da genişlediği ifade edildi. Türkiye-Ermenistan arasındaki görüşmelerde karşılıklı uçuşların başlamasına karar verildiği belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi: "Anadolujet'in, Gaziantep-Erbil uçuşları 24 Ocak'ta başlayacak. Karşılıklı yapılacak uçuşlar, haftada 2 gün olmak üzere pazartesi ve perşembe günleri gerçekleştirilecek. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından Pegasus Havayolları'na Sabiha Gökçen-Erivan hattında haftada 3 uçuş izin verildi. Ermenistan tarafında Fly One Armenia hava yolu şirketine de Erivan-İstanbul hattında haftada 3 uçuş izin verildi. Varılan mutabakata göre ilk uçuşlar, 2 Şubat'ta karşılıklı olarak başlayacak. Fly One Armenia uçağı saat 19.50'de İstanbul Havalimanına iniş yapacak. Pegasus uçağı ise aynı akşam 23.35'te Sabiha Gökçen Havalimanından kalkacak."
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye ile Ermenistan arasındaki Normalleşme görüşmeleriyle ilgili, "İlk görüşmede sürecin başlamasının amaçları ve bu süreçten neler beklendiği görüşüldü. Özel temsilciler bir sonraki görüşmede uçuşların başlamasının yanı sıra başka hangi adımlar atılabilir, onun üzerinde çalışacak" dedi. Bakan Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanlığı Kabinesi'nin ardından Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşme diplomasisiyle ilgili gazetecilerin sorularını yanıtladı. ERMENİLER DE MEMNUN İki ülke temsilcileri arasında yapılan ilk görüşmede normalleşme sürecinin amaçlarının ve önümüzdeki dönemde neler beklendiği gibi başlıkların ele alındığını kaydeden Bakan Çavuşoğlu, "Hedef tam normalleşme. Ermeniler de bundan çok memnun. Tam normalleşmeye giden süreçte uçuşların başlaması ve özel temsilcilerin atanmasının dışında hangi adımlar atılabilir onun üzerinde çalışılacak" dedi. Çavuşoğlu, normalleşme diplomasisinin bir sonraki adımında özel temsilcilerin güven arttırıcı adımları görüşeceğini dile getirdi. TEMASLARI SÜRDÜRÜYORUZ Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan gerilimle ilgili de değerlendirmelerde bulunan Çavuşoğlu, "Burada ABD ile Rusya arasındaki diyalog süreci belirleyici olacak. NATO şimdi Rusya'ya önce sözlü cevap verdi, Rusya'nın teklifleri vardı. Şimdi yazılı bir şekilde de verecek. Gerginlik halen devam ediyor, halen durum ciddi. Bizler de temaslarımızı sürdüreceğiz. Bu şekilde gerginliğin azaltılmasını temenni ediyoruz" diye konuştu. TÜRKİYE ERMENİLERİ MUTLU Hürriyet'in haberine göre, Ermenistan ile Türkiye arasındaki normalleşme adımları Türkiye'deki Ermeni cemaatini sevindirdi. Türkiye Ermenileri Patriği Sahag Maşalyan: "Gerek yatırım, gerek kültürel açıdan her iki derin tarihe sahip komşu ülkelerin ilişkilerini sağlamlaştıracak tüm adımların kıymetli olduğunu kabul etmeliyiz. Her iki toplumun birbirini tanıması, beraber çalışmalar yürütebilmesi, yatırımlar yapabilmesi ve bu doğrultuda zengin kültürel değerlerin ortak bir paydada buluşması için ilişkilerin gün geçtikçe daha iyiye gitmesi İstanbul Ermenileri için de son derece önemlidir." Karagözyan Vakfı Okulları Yönetim Kurulu Başkanı iş insanı Dikran Gülmezgil: "Türkiye'nin artık bu noktadan sonra Ermenistan'a her konuda el uzatması gerekir. Türkiye'nin Ermenistan'a ağabeylik yapması lazım. Güzel bir gelişme." Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Yetvart Danzikyan: "Uçuşların başlaması bende iyimserlik oluşturdu. Sınırların açılması gerekir, diplomatik ilişkiler de düzelmelidir. Bu ilk adım olmalıdır. İlişkiler daha da genişlemelidir." Azınlık Vakıfları Temsilcisi Prof. Dr. Toros Alcan: "Olumlu buluyorum ve gecikmiş bir adım olarak görüyorum. Dostluk dilinin tekrar gelmesi çok anlamlı. Umarım barış ortamı geri döner. Savaşların olmadığı yeni bir dostluğa kapı aralanır." İKİ TOPLUMU DA RAHATLATIR Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesinin 'önemli' bir adım olduğunu söyleyen tarihçiler ve uluslararası ilişkiler uzmanları gelişmeyi şöyle değerlendirdi: Prof. Dr. İlber Ortaylı (Galatasaray Üniversitesi): "Türkiye her zaman Azerbaycan'ın hassasiyetlerini gözettiği için Ermenistan'a mesafeliydi. Ama şimdi durum değişti. İlişkilerin gelişmesinin önündeki engellerden biri (Karabağ işgali) kalktı. Ermenistan ekonomik olarak da demografik olarak da çok zor bir durumda. Yoluna salimen devam edebilmesi için bu ilişkileri sağlıklı yürütmesi şart. Mevcut yaklaşım iyi. Ben daha da iyi olacağını düşünüyorum." Prof Dr. Ahmet Kasım Han (Aydın Üniversitesi): "İlişkilerin normalleşmesi iki ülkenin de faydasına. Ama daha ziyade Ermenistan'ın faydasına. Ermenistan'ın bu konuda daha gayretli olması gerekir. Zira temel problemler Ermenistan tarafından kaynaklanıyor. Karabağ meselesi onlardan biriydi. O çözüldü. Ama Ermenistan meclisinin aldığı bazı kararlar var. Onların da kalkması gerekir. Bu tür iddialarından vazgeçmeyen bir Ermenistan ile Türkiye ilişkilerini zaten normalleştiremez." GERİLİM GEVŞEYECEKTİR Prof. Dr Necmettin Alkan (Sakarya Üniversitesi): "Her bakımdan önemli bir gelişme. Türkiye zaten tarihsel olarak iddialı bir geçmişe sahip. Bu tür gelişmeler hep Türkiye'nin lehinedir. Ticari anlamda da diplomatik anlamda da iki ülkeye büyük fayda sağlar. Bugüne kadarki gergin ve çatışmalı süreç iki toplumu da geriyordu. Şimdi bu gerilim bir gevşeme sürecine girecektir. İki toplumu da rahatlatacaktır." Doçent Dr. Aylin Ünver Noi (Haliç Üniversitesi): "Karabağ işgali bu tür girişimlerin önündeki önemli bir sorundu. Bu sorun son savaşla ortadan kalkınca sürecin önü açılmış oldu. Bu açılımın neticesinde hem ticari hem siyasi anlamda önemli gelişmeler olacaktır. Ermenistan sıkışıp kalmış bir ülkeydi. Ekonomik durumu zaten hiç iyi değil. Hem Azerbaycan hem Türkiye ile sınırının açılması ve ilişkilerin gelişmesi halklar arasında geçmişten beri birikmiş olumsuz duygu ve düşüncelere de etki edecek. Yeni nesiller geçmişteki olumsuzlukların gölgesinde kalmayacak. Türkiye zaten bu konuda kapılarını hiçbir zaman tamamen kapatmamıştı."
Sarkisyan, yazılı açıklamasında, ülkesinde çeşitli siyasi sorunlar olduğunu ve bunlarla mücadele edebilmek için gerekli araçlara sahip olmadığını belirtti. Cumhurbaşkanı olarak iç ve dış sorunları çözecek anayasal güce sahip olmadığını aktaran Sarkisyan, bazı siyasi grupların da kendisini ve ailesini hedef aldığını kaydetti. Söz konusu nedenlerden ötürü sağlığının da olumsuz etkilendiğinin altını çizen Sarkisyan, "Uzun süre düşündüm ve dört yılın ardından cumhurbaşkanlığı görevinden istifa etme kararı aldım. Bu karar duygusal değil, belli bir mantık çerçevesinde alınmıştır." ifadesini kullandı. 2018'de cumhurbaşkanı seçilen Sarkisyan'ın görev süresi 2025'te doluyordu.
Ermenistan Parlamentosu'nda, yeni cumhurbaşkanını belirlemek için ikinci tur oylama yapıldı.Başbakan Nikol Paşinyan'ın Sivil Sözleşme Partisi tarafından aday gösterilen ve seçime tek aday olarak giren 63 yaşındaki Vaagn Haçaturyan, 71 oy alarak Ermenistan Cumhurbaşkanı oldu. Muhalefette bulunan Ermenistan İttifakı ile Onurum Var İttifakı milletvekilleri seçimi protesto ederek oylamaya katılmadı. Önceki gün yapılan ilk turda Haçaturyan'ın 65 oy alması üzerine, yeter oy sayısı sağlanamadığı için oylama ikinci tura kalmıştı. Ermenistan Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan, ülkesindeki siyasi sorunlarla mücadele edebilmek için gerekli araçlara sahip olmadığını gerekçe göstererek 23 Ocak'ta istifa etmişti. TÜRKİYE DOSTU MESAJLAR Yeni Cumhurbaşkanı Haçaturyan, 2017 yılında Erivan'da, Avrupa Demokrasi Vakfı tarafından düzenlenen ve Türkiye-Ermenistan arasındaki yeni barış ilişiklerinin geliştirilmesini hedefleyen "imkansız seçeneğini imkanlı kılınması" başlıklı uluslararası bir seminerde barış mesajları vermişti. Haçarutyan, 2010'da da aralarında Türkiye Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Vakfı'nın da bulunduğu çok sayıda derneğin Kars'ta ortaklaşa düzenlediği yuvarlak masa toplantılarına da katılmıştı. Haçarutyan buradaki demecinde de sınırların açılması ve ticaretin sağlanmasının hem Türkiye'nin doğu kentlerine hem de Ermenistan'a büyük yararlar sağlayacağını ifade etmişti. BARIŞ İÇİNDE OLMALIYIZ Akşam Gazetesi'nin haberine göre, Haçaturyan, Ermenistan basınına yaptığı çok sayıda açıklamada da Erivan'ın Azerbaycan ve Türkiye ile iletişim halinde olmasının bir zorunluluk olduğunu ifade ederek "Ermenistan, Azerbaycan ve Türkiye ile barış şartları içinde yaşamalıdır. Komşularımızla barış içinde olmamız bir mecburiyettir. Türk-Ermeni ilişkilerinin normalleşmesi olumlu bir gelişme olacaktır ve buna yönelik süreç ilerlemelidir" ifadeleriyle yapıcı yönünü de sıklıkla göstermişti. HAÇATURYAN KİMDİR? * 1959'da Ermenistan'ın Sisian bölgesinde doğdu. * 1980'de Ermenistan Devlet Ekonomi Üniversitesi'nden mezun oldu. * 1992-1996 yıllarında Erivan Belediye Başkanı olarak görev yaptı. * Belediye Başkanlığı'nın ardından milletvekili seçildi. * Paşinyan hükümetinde Yüksek Teknoloji Sanayi Bakanı olarak görev yapıyordu.
Michel, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile ayrı ayrı görüştükten sonra üçlü akşam yemeğinde bir araya geldi. TSİ 20.00 sularında başlayan ve yaklaşık 5 saat süren görüşmenin ardından Michel, basına açıklamalarda bulundu. Michel, liderlerin muhtemel bir barış antlaşması hazırlamak için somut bir süreç başlatma ve ortak çalışma grubu kurma üzerinde anlaştıklarını belirtti. Görüşmeyi "harika ve çok verimli" diye tanımlayan Michel, "Hep birlikte olası bir barış anlaşması hazırlamak amacıyla barış görüşmeleri için somut bir süreç başlatmaya karar verdik." dedi. Michel, gelecek haftalarda kaydedilecek ilerleme için sağlam bir iletişim ve koordinasyon kanalının korunacağına inandığını söyledi. "Anlaşma imzalamak ne kadar zaman alır?" sorusunu tahmin etmenin güç olduğunu ancak Aralık 2021'de yapılan ilk görüşmeden bu yana çok çalışıldığını, iki tarafın önceliklerinin, hassasiyetlerinin neler olduğu konusunda görüşüldüğünü vurguladı. "İlerleme kaydediyoruz. Her iki taraftaki zorlukları hafife alıyor değilim ama ilerlemek için ortak bir istek var." diyen Michel şöyle devam etti: "Bu gece doğru yönde önemli bir adım attık. Bu elbette her şeyin çözüldüğü anlamına gelmiyor ama bir araya gelebilmek için olası unsurların neler olduğunu daha iyi anladığımız, bir an önce barış, güvenlik ve istikrarı garanti eden sürdürülebilir bir anlaşmaya varmak için ilerleme kaydettiğimiz anlamına geliyor." Liderler Brüksel'deki ilk görüşmelerini 14 Aralık 2021'de yapmıştı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada Aliyev'in, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le yaptığı telefon görüşmesinde, iki ülke arasında ilişkilerin normalleşmesi için Ermenistan'a sundukları 5 ilkeden bahsettiği belirtildi. "ERMENİSTAN BU İLKELERİ KABUL ETTİ" Açıklamada, Aliyev'in, Putin'e, "Ermenistan'ın bu ilkeleri kabul ettiğini" söylediği kaydedildi. Azerbaycan, ilişkilerin normalleşmesi için Ermenistan'a, "devletlerin birbirlerinin egemenliğini, toprak bütünlüğünü, uluslararası sınırların dokunulmazlığını ve siyasi bağımsızlığını karşılıklı olarak tanıması", "devletlerin birbirlerine karşı toprak iddiasında bulunmadığı ve gelecekte de bu tür iddialarda bulunulmama konusunda yasal bir zorunluluklarının olduğunun karşılıklı teyidi", "birbirlerinin güvenliğini tehdit etmekten, siyasi bağımsızlık ve toprak bütünlüğüne karşı tehdit ve güç kullanmaktan ve BM Antlaşması'nın amaçlarıyla bağdaşmayan diğer durumlardan kaçınmak", "sınırların belirlenmesi ve diplomatik ilişkilerin kurulması" ve "ulaştırma ve iletişim hatlarının açılması, diğer ilgili iletişim ağlarının kurulması ve çıkar alanlarında iş birliği" maddelerinden oluşan teklif sunmuştu. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, "Azerbaycan'ın tekliflerinde kabul edilemez bir şey yok." şeklinde açıklamada bulunmuştu.
Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada Birleşmiş Milletler (BM) 76. Genel Kurulu Başkanı ve Maldivler Dışişleri Bakanı Abdulla Shahid'in Ermenistan ziyaretinin tek taraflı Ermeni tezlerine alet edildiği ve bu çerçevede Shahid'in sözde soykırım anıtını ziyaret ettiğinin anlaşıldığı belirtildi. "KINIYOR VE REDDEDİYORUZ" Açıklamada, "BM Genel Kurulu Başkanlığı gibi adil ve tarafsız olması gereken bir görev üstlenen adı geçenden daha dikkatli olması ve sorumlu davranması beklenirdi. BM yetkili organlarını temsil eden şahısların, 1948 tarihli BM Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Hakkındaki Sözleşme başta olmak üzere, BM müktesebatı ile uluslararası hukuk norm ve kurallarına uygun davranmaları gerekir. Tarihi olgular ve uluslararası hukukun siyasi manipülasyonla tahrif edilmesi gayretlerini kınıyor ve reddediyoruz. Türkiye, 1915 olaylarıyla ilgili gerçeklerin tam, adil ve dürüst bir çerçevede ele alınması gerektiği görüşündedir." ifadeleri kullanıldı. DAVET GERİ ÇEKİLDİ Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasının ardından Shahid 8-12 Ağustos tarihlerinde Ankara'da düzenlenecek Büyükelçiler Konferansına davet edilmişti. Söz konusu davet geri çekildi. ERMENİSTAN SHAHİD'E TEPKİ GÖSTERDİ Edinilen bilgiye göre Shahid, Ermenistan ziyareti hakkında resmi hesabından attığı tweeti silmek durumunda kaldı. Ermenistan ise tweeti sildiği için Shahid'e tepki gösterdi.
