Son Dakika:
Adının açıklanmasını istemeyen ABD'li bir savunma yetkilisi, istihbarat kaynaklarına dayandırarak Reuters'a yaptığı açıklamada Kabil'in ne kadar dayanacağına dair yapılan bu yeni değerlendirmenin Taliban'ın ABD'nin çekildiği yerleri çok hızlı ele geçirmesinden kaynaklandığını belirtti. Afgan güvenlik güçlerinin daha fazla direniş gösterek durumu tersine çevirebileceğini söyleyen yetkili, "Bu kaçınılmaz bir sonuç değil" dedi. Taliban, Afganistan'ın kuzeyinde yeni bir kenti daha dün ele geçirerek, altı günde içinde sekizinci vilayet merkezinin kontrolünü elde etmiş oldu. Avrupa Birliği'nin (AB) üst düzey bir yetkilisi, Taliban'ın şu anda Afganistan'ın %65'ini elinde bulundurduğunu ve 11 vilayet merkezini ya ele geçirdiğini ya da tehdit ettiğini ve başkent Kabil'e kuzeydeki ulusal güçlerden gelecek desteği kesmeyi çalıştığını belirtmişti.
ABD yönetiminin, Kabil Büyükelçiliğindeki personelin tahliyesine karışmaması ve bunun için oraya giden Amerikan askerleriyle çatışmadan kaçınması durumunda "Taliban'ın başkente girmesinin hem uluslararası toplum hem de Afganlılar tarafından daha rahat kabul görebileceğini" ilettiği öne sürüldü. Amerikan Washington Post (WP) gazetesinde yayımlanan ve Afganistan'daki son durumu ele alan haberde, ABD yönetiminin Taliban'ın Amerikan askerlerine saldırmaması için girişimlerde bulunduğu belirtildi. ABD'nin Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Halilzad'ın Katar'ın başkenti Doha'da Taliban yetkilileriyle bir araya gelerek görüşmelerde bulunduğu hatırlatılan haberde, ABD'nin "Taliban'dan Kabil Büyükelçiliğindeki personelin tahliyesine kadar bir şey yapmamasını" istediği bildirildi. Habere göre ABD'li yetkililer, Kabil Büyükelçiliğindeki personelin tahliyesine karışmaması ve bunun için oraya giden Amerikan askerleriyle çatışmaya girmemesi durumunda "Taliban'ın başkente girmesinin hem uluslararası toplum hem de Afgan halkı tarafından daha rahat kabul görebileceği" değerlendirmesini Taliban'a iletti. ABD'nin söz konusu tahliye işlemini sorunsuz gerçekleştirebilmek için Taliban'la kurduğu temaslarla ilgili cuma günü New York Times (NYT) gazetesinde çıkan haberde de ABD'li müzakerecilerin, Kabil'i ele geçirmesi muhtemel görülen Taliban ile iletişime geçerek başkentteki Amerikan Büyükelçiliğine saldırmayacakları yönünde teminat almaya çalıştıkları belirtilmişti. Aynı haberde Halilzad'ın, "Taliban liderlerini, gelecekteki bir Afgan hükümetinin parçası olarak Amerikan mali yardımı ve diğer yardımları almak isteyeceklerini öngörerek, büyükelçiliğin açık ve güvende kalması gerektiğine ikna etmeyi umuyor." sözlerine de yer verilmişti. NYT: ABD, Taliban'dan Kabil'deki Büyükelçiliğine saldırmamaları yönünde teminat istedi Öte yandan ABD'nin, Taliban'dan, Afganistan'ın başkenti Kabil'in ele geçirilmesi halinde Amerikan Büyükelçiliğine dokunulmaması için güvence istediği iddia edildi. New York Times gazetesinde yayımlanan makalede, isimlerinin açıklanmasını istemeyen üst düzey iki Amerikalı yetkiliye dayandırılarak, ABD'li müzakerecilerin, Kabil'i ele geçirmesi muhtemel görülen Taliban ile iletişime geçerek başkentteki Amerikan Büyükelçiliğine saldırmayacakları yönünde teminat almaya çalıştıkları belirtildi. ABD'nin, Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Halilzad liderliğinde Taliban yönetimiyle irtibata geçtiği ifade edilen makalede, Afganistan'daki şehirleri hızla devralan Taliban'ın gelecek aylarda başkent Kabil'i de ele geçirmesi durumunda, en azından Amerikan Büyükelçiliğinin tahliye edilmesinin önüne geçilmesinin amaçlandığı bildirildi. Makalede, Biden yönetiminin, ABD birliklerinin resmi olarak ülkeden çekilmesini tamamlamaya çalışırken, yaklaşık 1400 Amerikalı da dahil olmak üzere 4 bin çalışandan oluşan büyükelçilik personelini önemli ölçüde azaltmak için acil bir plana gerek olmadığı yönündeki açıklamalarına işaret edildi. Bununla birlikte Kabil Büyükelçiliğinin, ABD hükümeti için çalışmayan tüm Amerikalıların "Afganistan'ı derhal terk etmesi" çağrısında bulunduğu belirtildi. Taliban'a "dış yardımlar için meşruiyet" mesajı Amerikalı diplomatların Taliban ile görüşmelerine dair detaylı bilgilere yer verilen makalede, Halilzad için "Taliban liderlerini, gelecekteki bir Afgan hükümetinin parçası olarak Amerikan mali yardımı ve diğer yardımları almak isteyeceklerini öngörerek, büyükelçiliğin açık ve güvende kalması gerektiğine ikna etmeyi umuyor." ifadesi kullanıldı. Makalede, Taliban liderinin ülkenin meşru bir temsilcisi olarak görülmek istediğine ve kısmen ekonomik destek almak için Rusya ve Çin de dahil olmak üzere diğer küresel güçlerle ilişki kurmaya çalıştığına vurgu yapıldı. Makalede, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price'ın dün yardım konusuyla ilgili "Meşruiyet esasen uluslararası desteğin ve insani yardımların Afgan halkına erişebilir olmasını bahşeden bir bilettir." değerlendirmesine de yer verildi ve Biden yönetiminin Amerikan Büyükelçiliğinin boşaltılmasının diğer diplomatik misyonların ve uluslararası desteğin ayrılmasını hızlandıran bir domino etkisi yaratabileceğinden, bunun da Afgan hükümetinin çöküşüne yol açabileceğinden endişe duyduğu bilgisi paylaşıldı. Tahliye ihtimaline karşın "Acil durum eylem komitesi" kuruldu Taliban'ın ülkenin kuzeyinde Mezar-ı Şerif dışındaki bütün şehirleri ele geçirmesinin Kabil'de büyük endişe oluşturduğu ve ABD Büyükelçiliğinin muhtemel tahliyesi için kurulan "Acil durum eylem komitesinin" olası senaryolar için düzenli toplantı yaptığı bildirildi. Kabil'deki maslahatgüzar Ross Wilson'ın, Taliban'ın gücü, şiddet, korku ve savaş yoluyla tekelleştirme girişimlerinin yalnızca uluslararası izolasyona yol açacağı konusunda uyardığı vurgulanan makalede, şunlar kaydedildi: "Nisandan itibaren, büyükelçilik, Kabil'de güvenlik daha fazla savunulamaz hale geldiğinden zorunlu olmayan çalışanları eve göndermeye başlarken, diğer personelin, kendilerini tehlikede hissettikleri takdirde kariyerlerine herhangi bir ceza verilmeden ayrılmalarına izin verildi. Bununla birlikte, tahliyenin Amerikan vatandaşları ile birlikte büyükelçiliğin tüm yabancı personelini kapsayıp kapsamadığı açık değil ve ABD'ye yardım ettikleri için Taliban tarafından kesinlikle hedef alınacak olan Afgan çalışanların akıbeti üst düzey yöneticiler için ciddi endişe kaynağı.'' Taliban vilayet merkezlerini ele geçirmeye yöneldi ABD'nin Afganistan'dan çekilme kararı alması ve Afgan yönetiminin Taliban ile barış görüşmelerinin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Taliban saldırıları hız kazandı. Taliban, hazirandan itibaren onlarca ilçeyi ele geçirdikten sonra kuşatmaya aldığı vilayet merkezlerine yöneldi. Afganistan-İran sınırındaki Nimroz vilayet merkezi Zaranc, Taliban'ın ele geçirdiği ilk vilayet merkezi oldu. Ardından çoğu kuzeyde olmak üzere 11 vilayet merkezinde Afgan güvenlik güçleri Taliban'a karşı kontrolü kaybetti. Kabil yönetimi halen 24 vilayet merkezinde hakim durumda. Çatışmaların son aylarda yoğunlaşması sivil kayıplarını ve göçleri artırdı. BM'ye göre 2021'in ilk yarısında 1659, son bir ayda ise 1000'den fazla sivil hayatını kaybetti. Afganistan Bağımsız İnsan Hakları Komisyonu, mayıs ayı başından ağustosa kadar yaklaşık 1 milyon sivilin evlerinden olduğunu açıkladı. BM, 18 milyon Afgan'ın insani yardıma ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Cezayir’deki temaslarının ardından yurda dönüşü öncesi Oran Uluslararası Havalimanı’nda gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Afganistan'daki gelişmelerle ilgili konuşan Bakan Çavuşoğlu, "Daha önce çatışmalar varken o bölgelerde bulunmaması konusunda da gerekli duyuruları yapmıştık. Afganistan'dan ayrılmak isteyenlere bir duyuruda bulunduk. Büyükelçiliklere gelen talepleri değerlendiriyoruz. Bugün de Afganistan'dan ayrılmak isteyenlere bir duyuruda bulunduk. Ülkeden ayrılmak isteyen vatandaşlarımız için ilgili kurumlarımız işbirliği halinde her türlü imkanı sağlayacağız. Vatandaşlarımız THY'nin tarifeli uçaklarıyla ülkemize gelmişlerdir. Kalmak isteyen vatandaşlarımız var. Onların güvenliği için Afganistan'da temaslarımız devam ediyor. Tüm taraflarla temaslarımız var. " dedi. Bakan Çavuşoğlu sözlerini şöyle sürdürdü: "Diplomatik misyonlarımız ve çalışma arkadaşlarımızla ilgili tüm önlemler alınmıştır. Kabil'deki büyükelçiliğimiz faaliyetlerini sürdürüyor. Bir kere daha çağrıda bulunmak istiyoruz. Dönmek veya kalmak isteyen vatandaşlarımız. Konsolosluklarımız ya da büyükelçiliklerimizden bize ulaşabilirler. Bizim bundan sonraki süreçte de yapacağımız duyuruları takip etsinler."
Türkiye, Taliban’ın Afganistan’ın başkenti Kabil’e girmesinin ardından ülkede bulunan Türk vatandaşlarını tahliye etti. Taliban’ın başkent Kabil’e girmesinin ardından Dışişleri Bakanlığı Afganistan’da bulunan Türk vatandaşlarını yurda getirmek için operasyon başlattı. Bu kapsamda THY’nin yolcu uçağı Kabil’e gitti. Türk vatandaşlarını Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’ndan alan “TC-JJM” kuyruk tescilli “Boeing 777-300 ER” tipi uçağı saat 11.45’te Kabil’den İstanbul’a hareket etti. “TK 707” sefer sayılı uçak, 324 yolcusuyla saat 16.55’te İstanbul Havalimanı’na indi. Kabil’den gelen Türk vatandaşlarına koronavirüs önlemleri kapsamında İstanbul Havalimanı’na indikten sonra test yapıldı. 3 SAAT UÇAKTA BEKLEDİK Afganistan’dan gelen Türk vatandaşları evlerinde karantinaya girecek, 7. günde yapılacak testin ardından negatif sonuç alanlar 10. günün sonunda karantinadan çıkabilecek. Yurda gelmekten mutlu olduklarını belirten Musa Mutlu isimli vatandaş, “Dün Kabil’e Taliban girdi, yolları kestiler. Bizi alıp havalimanına getirdiler. Sonra THY bizi aldı. 3 saat uçağın içinde bekledik. Afganlar piste girmişlerdi. Türk askerleri alanı temizledikten sonra kalkış yaptı uçak. Vatanımıza geldik rahatız. Türk elçiliğimizden ve devletimizden Allah razı olsun” dedi. Uçaktan inen elçilik görevlisi Şenol Çelik ise, “Bombalar patladı. Güvenlik sorunu yaşadığımız anlar oldu. İnsanlar kendilerini uçağın önüne attılar. Heyecanlı bir yolculuk oldu. Çok şükür vatanımıza geldik. Uçaklar geri dönecek diye korktuk. İnsanlar kendilerini uçağın önüne atıyor. Üzücü şeyler yaşadık. O insanlara da üzüldük. İnsan böyle durumlarda vatanının değerini daha iyi anlıyor. Vatanımız var olsun” dedi. 324 vatandaşımız Kabil’den tahliye edildi Afganistan'dan tahliye edilen Türkler, Kabil Havalimanı'nda yaşananları görüntüledi. Görüntülerde havalimanı pistlerinde yüzlerce kişi yer alıyor. Türk askerlerinin, THY uçağının kalkışı sırasında çevrede geniş güvenlik önlemi aldığı görülüyor.
Pentagon Sözcüsü Kirby, bakanlıkta basın mensuplarına yaptığı kısa açıklamada, Kabil Havalimanında güvenliğin yeniden sağlanmasına ilişkin bir değerlendirme yaptı. Kirby, ABD'nin tahliye süreci devam ederken Kabil'deki Hamid Karzai Havalimanına yüzlerce kişinin girmesiyle yaşanan kaosun ardından havalimanı ve çevresinin temizlenmesi ve güvenliğin yeniden sağlanması noktasında Türk askerleri ve diğer uluslararası ortaklarla birlikte çalıştıklarını belirtti. Taliban’ın ülkeye hakim olma süreci ABD ile Taliban arasında Şubat 2020'de varılan barış anlaşması çerçevesinde bu yıl uluslararası güçlerin Afganistan'dan geri çekilme süreci başladı. Anlaşma yabancı güçlere saldırılmamasını öngörürken Taliban'ın Afgan güvenlik güçlerine yönelik eylemlerine dair hüküm getirmedi. Afgan hükümetiyle Doha'daki müzakereleri devam ettiren Taliban, eş zamanlı şekilde, hazirandan bu yana şiddetli saldırılarla Afganistan'da birçok ilçeye, son bir ayda da vilayet merkezlerine hızla hakim oldu. Başkent Kabil çevresini kuşatan Taliban, dün Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeyi terk etmesinin ardından kenti çatışmasız şekilde kontrolüne aldı.
Türkiye'nin Kabil Büyükelçiliğinin sosyal medya hesaplarından yapılan duyuruda, Afganistan genelindeki güvenlik durumunun izlenmeye devam edildiği kaydedildi. Duyuruda, büyükelçiliğin Türk vatandaşlarıyla sürekli temas halinde olduğu ve bu süreçte tahliye olmak isteyenlerin dönüşleri için gerekli eşgüdümü sürdürdükleri belirtildi. Büyükelçilik ve konsolosluk çağrı merkeziyle iletişime geçen Türk vatandaşlarının, başvuru sırasına göre Türkiye'ye getirileceği kaydedilen duyuruda, "Vatandaşlarımızın kişisel güvenliklerini gözeterek, kendilerine haber verilene kadar beklemeleri uygun olacaktır. Büyükelçiliğimiz ve konsolosluk çağrı merkezi tarafından aranarak, tahliye için davet edilen vatandaşlarımıza gerekli yönlendirme yapılacaktır" ifadesi kullanıldı. Duyuruda ayrıca Türkiye'nin Kabil Büyükelçiliğine +93 79 782 82 83 ve +93 79 182 79 76 ve konsolosluk çağrı merkezine +90 312 292 29 29 telefon numaralarından ulaşabileceği kaydedildi.
Afganistan’da Taliban’ın başkent Kabil'i kontrol altına almasının ardından ülkeden tahliyeler devam ederken kent merkezinde mahsur kalanların güvenli bölgeye getirilmesi için de çalışmalar sürüyor. Saç ekim kliniğinde çalışmak üzere 23 gün önce Afganistan'a gelen 2'si kadın 5 Türk sağlık çalışanı, Kabil'de çalıştıkları sağlık tesisinde mahsur kaldı. Sosyal medya üzerinden yardım çağrısı yapan sağlık çalışanları Türk güvenlik güçleri tarafından mahsur kaldıkları kent merkezinden kurtarılarak tahliye edilmeleri için Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'na getirildi. "DEVLETİMİZ BİZİ YALNIZ BIRAKMADI" Sosyal medyada videolu paylaşım yaparak yardım çağrısında bulunmanın ortak fikirleri olduğunu söyleyen sağlıkçılardan Aleyna Tıkı, yaşadıklarını ve tahliye sürecini anlattı. Çok korktuklarını dile getiren Tıkı, "Burada Türk askeri ve özel harekat polisleri bize destek oldu. Devletimiz bizi burada bırakmadı. Yayınladığımız videodan sonra hemen bizimle iletişime geçerek yardım elini uzattı. Bizi özel harekat polisleri kurtardı, onlara minnettarız. Her şey için teşekkür ediyoruz. Sosyal medyadan video paylaşarak yardım istemek ortak fikrimizdi, böyle bir yola başvurduk." diye konuştu. Yaşanan kargaşadan kendilerini Türk güvenlik güçlerinin çıkarttığını söyleyen Hatice İncekara da "Türk polisine, askerine minnettarım. İşleri gerçekten çok zor. Sonsuz teşekkürlerimi iletiyorum. Bizlerle çok iyi ilgilendiler. Buradaki kargaşadan bizleri çıkarttılar." dedi. Sağlık çalışanlarının, ilk tahliye uçağı ile önce Pakistan'a daha sonrasında da Türkiye'ye dönmeyi bekliyor.
ABD Başkanı Joe Biden, Taliban’ın Afganistan’daki yönetimi ele geçirmesinin ardından Afganistan’daki duruma yönelik açıklamalarda bulundu. Biden, "önceliğimiz Amerikan vatandaşlarını güvenli bir şekilde Afganistan’dan çıkarmaktır" diyerek, 14 Ağustos’tan bu yana 28 bin kişinin, bu hafta sonu ise 30 saatte 11 bin kişinin bölgeden tahliye edildiğini bildirdi. Biden: "4 kıtada 2 düzineden fazla ülke ile çalışıyoruz" diyerek, insanların Afganistan’dan tahliye edilmesi için müttefiklerle birlikte çalışıldığını ifade etti. Biden ancak, "tahliyelerin her şekilde zor olacağını", "Acı ve kayıp olmadan insanları tahliye etmenin bir yolu olmadığını" sözlerine ekledi. Biden, Afganistan’ın başkenti Kabil’den kalkan uçakların doğrudan ABD’ye gelmeyeceğini belirterek, tahliye edilenler hakkında, önce araştırılma yapılacağını ve son 20 yılda ABD için çalışan kişilerin ülkeye kabul edileceğini açıkladı. Biden, uçakların ABD’ye gelmeden önce geçiş ülkelerindeki ABD ordusuna bağlı üslere iniş gerçekleştirdiğini ve burada denetim gerçekleştikten sonra ülkeye gelmeye uygun onların kabul edildiğini söyledi. Biden, "Son 20 yılda bize yardımcı olan Afganları Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yeni evlerinde memnuniyetle karşılayacağız." dedi. Ticari uçakların gönüllü olması planlanıyor Biden, Afganistan’daki çalışmaların 31 Ağustos’tan sonraya uzamamasını umut ettiğini açıklarken, güvenli bölgenin Kabil Havalimanı çevresine genişletildiğini belirtti. Biden, bölgeden tahliye kapasitesinin arttırılması için farklı ülkelerdeki ticari havayollarının bazı uçaklarını bu iş için ayırmaya gönüllü olabilecekleri bir programın aktif hale getirileceğini söyledi. Biden: "Afganistan’dan çekilmek doğru bir karardı" Biden, Afganistan hakkında "alınması gereken temel bir karar" olduğunu ve daha fazla Amerikalıyı görmemeye kararlı olduğunu vurguladı. Biden, ABD’nin Afganistan’dan çekilme kararının "doğru bir karar" olduğunu söyleyerek Afganistan’da bir süre daha kalmanın hiçbir fark oluşturmayacağını sözlerine ekledi. Biden: "Kimseye güvenmiyorum" Biden, Taliban’ın ABD’ye karşı bir saldırı gerçekleştirmeyeceğine dair garanti aldığını, ancak Taliban da dahil olmak üzere "kimseye güvenmediğini" söyledi. Biden ayrıca, belli koşullar altında ve davranışlarına bağlı olarak, Taliban’a karşı yaptırımları destekleyebileceğini söyledi.
