Son Dakika:
fransız le monde, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan, kremlin, beyaz saray, ankara, azerbaycan, ermenistan, vladimir putin, donald trump, moskova, washington, nato
Orta Doğu uzmanı Fransız tarihçi Jean-Pierre Filiu, Le Monde gazetesinde "Fransa'nın Mağrip'te Türkiye'ye yönelik garip takıntısı" başlıklı blog yazısı yayımladı. "Cumhurbaşkanı Macron, Mağrip hakkındaki açıklamalarında sadece Türkiye'yi hedef alıyor. Halbuki Rusya ve BAE, Mağrip'te Fransız etkisini baltalamaya çalışıyor." ifadesini kullanan Filiu, Macron'un Cezayir ve Türkiye'ye yönelik açıklamalarını hatırlattı. Filiu, Macron'un özellikle Ekim 2020'de Hazreti Muhammed'e yönelik karikatürlerle ilgili yaşanan tartışmalar sırasında "Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'dan ilham alan" Fransa'ya yönelik karalama kampanyaları konusunda endişe duymasının "meşru" olduğunu kaydetti. Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun'un Ankara'ya gerçekleştireceği ziyaretle Cezayir ile Türkiye arasındaki ilişkilerde zirve noktaya ulaşılacağını ifade eden Filiu, "Macron, Erdoğan'a çok fazla odaklanarak Mağrip'te Fransız etkisine yönelik en ciddi tehditlerin daha çok Rusya ve BAE'den geldiğini unutuyor. Fransız Cumhurbaşkanının Mağrip'teki basiretsizliği, görev süresinin ilk üç yılında Libya'da izlediği hatalı politikadan kaynaklanıyor." değerlendirmesinde bulundu. Filiu, Macron'un Libya'nın doğusundaki gayrimeşru güçlerin lideri Halife Hafter'e verdiği desteğin, ülkede 2019'da "sivil savaşın" yeniden başlamasına ve Birleşmiş Milletlerin (BM) arabulucu çalışmalarının baltalanmasına neden olduğunu belirtti. Fransa'nın böylece "gizlice" Rusya, BAE, Mısır ve Suudi Arabistan'ın yanında yer aldığını kaydeden Filiu, "Hafter'in saldırısı Trablus hükümetini Türkiye'nin kollarına atmakla sonuçlandı. Türkiye'nin müdahalesi askeri durumu tersine çevirdi ve Hafter'in safında yer alan Rus 'paralı askerleri' dağıttı." ifadesini kullandı. Filiu, bu bağlamda Fransa'nın Rusya'nın Mağrip'e yönelik hedeflerine "hoşgörü" ile bakarken Türkiye'nin amaçlarını "düşmanca" değerlendirdiğine dikkati çekti. Ayrıca Cezayir'in açık ara ilk askeri ortağının Moskova olduğunu ifade eden Filiu, "Fransız Cumhurbaşkanının, böyle bir sistemin ana müttefiki Rusya'yı zikretmeden Cezayir'deki Fransa karşıtı, hafıza rantı üzerine inşa edilmiş siyasi-askeri sistemi kınadığını duymak paradoksaldır. Macron, Rus 'paralı askerlerine' başvurmayı istediklerinde Malili yetkilileri azarlamaktan çekinmediği için (Cezayir-Rusya askeri ortaklığı konusundaki) sessizlik daha da rahatsız edici." yorumunda bulundu. Filiu, Macron'un BAE Veliaht Prensi Muhammed Bin Zayed Al Nahyan ile yakınlığını, hatta "ortaklığını" açık şekilde dile getirdiğini aktardı. BAE'nin İsrail ile Eylül 2020'de "barış anlaşmasını" imzalamasıyla Fransa'nın Abu Dabi'ye yönelik çekincelerinin ortadan kalktığını anlatan Filiu, "Ancak Muhammed Bin Zayed'in kendisinin, Çeçen Kadirov başta olmak üzere Fransa'nın belli olan düşmanlarıyla açık ilişkiler sürdürdüğü unutuldu." ifadesine yer verdi. Filiu, Nahyan'ın Hafter'in Libya'da aldığı yenilginin "intikamını" Tunus'ta "demokratik tecrübeyi" sabote ederek aldığına işaret etti. BAE ve Mısır'ın Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said'in ülkesinde "anayasal süreci askıya alma" kararında önemli rol oynadığını savunan Filiu, BAE'nin Cezayir ile Fas arasındaki gerginliğinin tırmanmasına da katkı sağladığını aktardı. Filiu, "Macron'un Cezayir rejimine kısa süre önce gösterdiği açıklığın, BAE'nin bölgedeki hedefleri için de gecikmeden geleceğini umuyoruz. Aksi halde, Fransa-Mağrip ilişkileri, Türkiye'nin sebep olmadığı ancak doğal olarak faydalanacağı, artan türbülans alanına girecektir." yorumunda bulundu. Macron'un Cezayir ve Türkiye'ye yönelik açıklamaları Macron, yaptığı açıklamada, "Cezayir'in bir ulus olarak inşası, izlenmesi gereken bir fenomendir. Fransız sömürgesinden önce Cezayir ulusu var mıydı? Soru bu. (Cezayir'de) Daha önce sömürgeler vardı. Türkiye'nin Cezayir'de oynadığı rolü ve kurduğu hakimiyeti tamamen unutturabilmesi beni büyüledi ve tek sömürgecinin biz olduğumuzu açıklamak, bu harika. Cezayirliler buna inanıyor." ifadesini kullanmıştı. Fransa'nın Cezayir'deki sömürge faaliyetlerine ilişkin "resmi tarihin gerçeklere dayanmayan şekilde yeniden yazılmasına" tepki gösteren Macron, bu tarih yazımının "Fransa nefreti üzerine bir söyleme" dayandığını iddia etmişti. "1962 sonrası Cezayir ulusu bir hafıza rantı üzerine inşa edildi. Tüm sorun Fransa gibi gösteriliyor." yorumunu yapan Macron, Mağripte "daha çok Türkler tarafından yapılan dezenformasyon ve propaganda" ile "yeniden yazılan tarihe" karşı Arapça ve Berberice yayınlar üretmek istediklerini belirtmişti.
ABD Başkanı Joe Biden'ın dünyadan 100 ülke temsilcisinin katılımıyla 9-10 Aralık'ta sanal ortamda gerçekleştirdiği Demokrasi Zirvesi sona erdi, ancak zirvenin sonuçlarına ilişkin eleştiriler sürüyor. Fransa'nın en büyük gazetesi Le Monde, "Joe Biden'ın demokrasi zirvesi hayal kırıklığı yarattı" adlı başyazısında, "Zirve, hem konuk listesiyle eleştirildi, hem de Başkan Biden'ın ABD'nin her zaman demokratik ideallere uymadığını kabul etmesi Amerikalıları rahatsız etti" yorumu yaptı. LİSTEDE ABD ÇIKARLARI Fransız gazete, özellikle zirvenin davetli listesini şu sözlerle eleştirdi: "Davetliler listesine baktığınızda, Washington'ın bölgesel çıkarları, davet edilen rejimlerin doğasına genellikle üstün geliyor. ABD tarafından finanse edilen bir demokrasi gözlemevi Freedom House'un sıralamasına göre, davetli listesinin en az 3'te 1'i o listeden çıkarılmalıydı. Demokratik Kongo Cumhuriyeti veya Brezilya listeye girmesine rağmen, hangi farkla Türkiye ve Tunus giremedi. Davetliler listesinde yer almayan Rusya ve Çin de bu nedenle zirveyle dalga geçiyor."
Kazakistan'da akaryakıt fiyatlarına yapılan zam ülkede geniş çaplı protestolara yol açarken, Başbakan Askar Mamin hükümeti istifa etti. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, şiddet görüntülerine sahne olan protestolarda "yabancı provokatörleri" suçladı. "KAZAKİSTAN, İHA'LAR SATIN ALDI" Fransız basınında Le Monde gazetesi, Kazakistan'daki olayların, bu ülkenin Türkiye ile ilerleme kaydettiği bir dönemde yaşandığına dikkat çekti. İki ülke arasında stratejik yakınlaşmanın olduğu belirtilerek, "Kazakistan, 2021'de bir NATO ülkesi olan Türkiye'den insansız hava araçları ve silah satın aldı." denildi. "TÜRKİYE İLE DİLSEL VE KÜLTÜREL YAKINLIĞA SAHİPLER" Türkiye'nin Türk Devletleri Teşkilatı'nı (OET) geliştirmek için çaba gösterdiği, Orta Asya ve Kafkaslar'da 5 ülkenin yeniden bir araya getirildiğine vurgu yapılarak şunlar aktarıldı: "Bu ülkeler, Türkiye ile büyük bir dilsel ve kültürel yakınlığa sahip ve nüfuslarının büyük çoğunluğu İslam dinini benimsiyor. Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, Mart 2021'de OET Zirvesi'ndeki konuşmasında, 'Hedefimiz, Türk dünyasını 21'inci yüzyılın en önemli ekonomik, kültürel ve insani bölgelerinden biri yapmak' dedi." "TÜRKİYE, KİLİT OYUNCU OLDUĞUNU GÖSTERDİ" Kazak siyaset bilimci Dossym Satpaiev'in, "Türkiye, 2020'de Dağlık Karabağ çatışmasında kilit bir oyuncu olduğunu gösterdi ve OET üyelerinin gözünde güçlü argümanları var. Artık her şey iki unsur etrafında dönüyor: ekonomi ve güvenlik." şeklindeki görüşleri paylaşıldı.
Fransız Le Monde gazetesi, Rusya-Ukrayna arasında arabulucu olan Türkiye'nin, Ukrayna için de diğer NATO ülkelerinden daha fazlasını yaptığını yazdı. "Türkiye neden Karadeniz'deki ihtilafın hakemi oldu?" başlıklı haberde, Moskova ve Kiev'le olan ayrıcalıklı ilişkilerinin gücüyle Ankara'nın, kendisini çatışmanın ana arabulucusu olarak konumlandırdığı ve özellikle iki kamp arasında iki müzakere oturumuna ev sahipliği yaptığının altı çizildi. Haberde görüşlerine yer verilen Ukraynalı bir diplomat, Boğazların savaş gemilerine kapatıldığını hatırlatarak, "Ankara sayesinde Odessa'yı kurtarabildik" dedi. Türkiye'nin diğer NATO ülkelerinden daha fazlasını yaptığının vurgulandığı haberde, "Türkiye, savaşın dördüncü gününde Boğazları tüm savaş gemilerine kapatarak 'Boğazların koruyucusu' rolünü oynamasaydı, Rusya bölgeye ek deniz takviyesi gönderebilirdi. O zaman Ukrayna şehirleri Mariupol, Çernihiv veya Harkiv kaderine mahkum edilirdi" ifadeleri yer aldı.
Türkiye, 14 Mayıs'ta sandıkların kurulmasına az bir süre kala seçim atmosferine girdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından ilan edilen tarihte cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimleri yapılacak. Cumhur İttifakı'nın adayı, ittifakın bileşenleri tarafından Erdoğan olarak ilan edildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kendisi de adaylığını duyurdu. "Seçime dört ay kaldı ama muhalefetin adayı yok" Ancak altılı masayı oluşturan partiler, zaman daralırken ortak adaylarını henüz belirleyemedi. Bu konuda şubat ayı işaret ediliyor. Fransa merkezli Le Monde gazetesi, "Cumhurbaşkanı Erdoğan, anketlerde yükseliyor, muhalefet ise kargaşa içinde" başlıklı analizinde söz konusu masanın içinde bulunduğu duruma dikkati çekti: 14 Mayıs'ta yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimine dört ay kaldı. Altı partili koalisyon, hâlâ adayını bulmuş değil. Erdoğan'ın verdiği müjdeleri sıraladılar Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, erişilebilir 500 bin sosyal konut inşa etme sözü verdiği, kamu hizmetinde sözleşmeli olarak istihdam edilen yaklaşık yarım milyon kişinin kadroya alındığı kaydedildi. Diğer taraftan asgari ücrete aralık ayı sonunda yüzde 50 zam yapılarak bir yılda üçüncü zammın hayata geçirildiğine vurgu yapıldı. "Rakiplerinden 7 puan aldı" Emeklilikte yaşa takılan 2 milyondan fazla kişinin de emekli olma hakkı kazandığı belirtilerek, Erdoğan'ın oylarının arttığı, muhalefette ise belirsizlik olduğu ifade edildi: Devlet Başkanı (Erdoğan), rakiplerinden 7 puan aldı. Erdoğan karşıtı koalisyon olan altılı masa, on aylık tartışmalardan sonra henüz umut verici bir dinamik bulamadı.
