Son Dakika:
Ukrayna Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov, Ukrayna tahılının dünya pazarına sevkiyatı ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu. Geçtiğimiz hafta İstanbul'da, Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında imzalanan anlaşma çerçevesinde tahıl yüklü ilk gemilerin bu hafta içerisinde Çornomorsk Limanı'ndan hareket etmesini umut ettiklerini söyleyen Kubrakov, "Anlaşmanın gelecek günlerde geçerli olmaya başlamasını umuyoruz. Her şeyin bu hafta başlaması için hazırlık yapıyoruz" dedi. Ukrayna Altyapı Bakanı Yardımcısı Yuriy Vasyukov da, Çornomorsk'tan sonra Odessa ve Pivdennyi limanlarından da tahıl sevkiyatına başlanacağını ifade ederken, 3 limandaki faaliyetlerin 2 hafta içerisinde başlayacağını söyledi.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın; Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler denetiminde faaliyete geçecek İstanbul koordinasyon merkezi ile yıl sonuna kadar Rusya ve Ukrayna’dan toplamda 50 milyon tona kadar tahılın dünya piyasalarına sunulabileceğini söyledi. Sevkiyatın iki hafta içerisinde başlayabileceğini, her ne kadar 4 aylığına yapılsa da anlaşmanın uzatılabileceğini belirten Kalın, “Nasıl tahıl sevkiyatı konusunda zorluklara rağmen bu kadar önemli bir anlaşma yapılabildiyse, aynı şekilde ateşkes ve barış müzakerelerinin de benzer bir süreçle elde edilebileceğini tahmin ediyorum.” dedi. Kalın, Bloomberg ile gerçekleştirdiği mülakatta gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Kalın’ın açıklamaları ana hatlarıyla şöyle: "Tahılda öngörü 50 milyon ton" İki tarafın mutabakat sağlayarak bir araya geldiği bir anlaşma yapıldı. Bu, eğer sürdürülebilir, devam ederse, sadece Rusya ve Ukrayna değil, diğer ülkeler tarafından da desteklenirse, bundan sonra yeni ateşkes, esir mübadelesi ve barış anlaşmalarının zeminini hazırlayacak bir güven ortamı da inşa edebilir. İstanbul’da kurulacak merkezde dört taraftan temsilciler olacak. Cumartesi günü saldırı gerçekleşince, bundan rahatsız olduk ve bunu da hemen hem Rus hem Ukrayna tarafıyla görüştük. Bundan sonraki beklentimiz, bütün tarafların anlaşmanın şartlarına tam bağlı kalmaları. Zira tahıl sevkiyatı hem Rusya’nın hem Ukrayna’nın menfaatine. İki hafta içerisinde ilk gemilerin çıkmasını bekleyebiliriz. Bu, biraz da ülkelerin ne kadar hazır olduklarına bağlı. "Dört ay ama uzayabilir" Bu anlaşma 4 aylığına yapıldı. Fakat iki tarafın da mutabakatı sağlanırsa otomatikman uzatılabilecek. Karşılıklı mutabakata varılıp ‘devam edilsin’ denilmesi yeterli olacak. Burada iki ülkenin ellerindeki tahıl miktarının yıl sonuna kadar toplam 40 ila 50 milyon ton arasında olması bekleniyor, öngörülüyor. 20-25 milyon ton kadar Ukrayna’nın, 25-30 milyon ton kadar Rusya’nın elinde tahıl ürünü olduğu tahmin ediliyor. Mevcut olanlar, silolarda olanlar, gemilere yüklenenler ve yıl sonuna kadar yeni gelecek olanlar var. Bunun yanında bir de gübre var. Odesa limanlarından bir gemi çıktığında tamamen Ukraynalıların kontrolünde, onların belirlediği rotada Karadeniz’e çıkacakar. Her aşamada merkeze bilgi verilecek. Türk sularına girdikten sonra da gemiler izlenmeye devam edecek. İstanbul’a geldiğinde belli bir noktada denetimleri yapılacak. Giden gemiler için de aynı prosedür işletilecek. Tahıl ürünleri dışında herhangi bir sevkiyat olmayacak.
Ülkesinden bugün başlayan tahıl ve diğer gıda maddelerin tahliyesi konusunu AA muhabirine değerlendiren Dimçoglo, Odessa'dan ilk geminin çıkmasını "son derece önemli" olarak nitelendirdi. Dimçoglo, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayesinde Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM arasında "Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi"nin İstanbul'da imzalandığını, bu anlaşmaya göre aylardır kapalı olan Odessa Limanı'ndan bugün ilk geminin yola çıktığını ve bunun, büyük bir başarı olduğunu kaydetti. Ukrayna olarak Rusya'ya güvenmediklerini ifade eden Dimçoglo, tahıl sevkiyatları Türkiye ve BM kontrolünde gerçekleşeceği için umutlu olduklarını aktardı. Dimçoglo, "Bu geminin çıkışı, İstanbul'da imzalanan anlaşmanın iyi bir sonucu ve aynı zamanda da başlangıcıdır." dedi. TÜRKİYE BÖLGESEL GÜÇTÜR VE BU GÜÇ DAHA DA ARTIYOR İstanbul'da imzalanan tahıl anlaşmasının, Türkiye'nin bölgede büyük bir güce sahip olduğunu bir kez daha gösterdiğini kaydeden Dimçoglo, şu ifadeleri kullandı: "İstanbul anlaşmasından önce de Türkiye, zaten etkili bir uluslararası faktördü ama bu anlaşmadan sonra bu güç bir kat daha arttı. Ukrayna dahil, bu anlaşmaya varmanın mümkün olabileceğine inanılmıyordu. Türkiye'nin girişimi ile hakikaten gerçekleşmesi neredeyse mümkün olmayan bir anlaşma sağlandı." Dimçoglo, dünyada muhtemel bir tahıl krizinin bu anlaşma ile önlenmesinin mümkün olabileceğini belirterek, ilk geminin çıkmasına yönelik, "Bu olumlu bir adımdır. Bu adım gerçekten bir krizden çıkış adımıdır." ifadelerini kullandı. GEMİLER İSTANBUL'DAN GELECEK TALİMATI BEKLER İlk geminin çıktığını ama Odessa bölgesindeki limanlarda yolculuğa hazır 15 geminin de yolculuk iznini beklediklerini dile getiren Dimçoglo, "Diğer 15 gemi de İstanbul'dan gelecek olan çıkış talimatını bekliyor. Hiçbir gemi bu talimatı almadan çıkamaz." şeklinde konuştu. Bundan sonra çıkacak olan gemilerin bir konvoy halinde harekete geçmesini beklediğini aktaran Dimçoglo, "Tüm gemiler artık konvoy şeklinde yola çıkacak. Limandan kaç gemi çıkacaksa onların yerine yüklenmek için diğer gemiler girecek." diye söyledi. YILIN SONUNA KADAR 30 MİLYON GIDA MALZEMESİNİN UKRAYNA'DAN ÇIKARTILMASI BEKLENİYOR Savaştan önce Ukrayna'dan yılda 40 ile 50 milyon ton arasında tahıl, arpa, ayçiçeği, mısır ve diğer gıda ürünlerin ihracata gönderildiği bilgisini paylaşan Dimçoglo, "(Ukrayna) Tarım Bakanlığının açıkladığı rakamlara göre en az 30 milyon ton ürünün sene sonuna kadar gönderilmesi mümkün olabilir." ifadelerini kullandı. Sadece Odessa bölgesindeki 3 liman sayesinde ayda 3 milyon tona kadar gıda ürünü sevkiyatının mümkün olduğuna dikkati çeken Dimçoglo, lojistik ve altyapının bunun için hazır olduğunu vurguladı. Dimçoglo, Odessa bölgesindeki limanlarda 80 ila 100 bin ton ürünü taşıyan gemilerin yüklenmesinin mümkün olduğunu belirtti.
ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Linda Thomas Greenfield, Ukrayna tahılını Karadeniz'den dünya pazarına ulaştırma girişimindeki çabası için Türkiye'ye teşekkür etti. Amerikan CNN kanalına verdiği demeçte Greenfield, "BM Genel Sekreteri (Antonio Guterres) ve Türk hükümetini bu girişimin ilerletilmesine katkılarından dolayı takdir etmeme izin verin." dedi. ABD'nin BM Daimi Temsilcisi, "Bu girişim ilerleyecek ve bu 16 gemide bulunan 20 milyon ton tahılı piyasaya sürebileceğiz. Bu çabayı desteklemeye devam edeceğiz." ifadelerine yer verdi. Greenfield, tahıl anlaşmasının imzalanmasının hemen ardından Odessa limanını bombalayan Rusya'ya karşı eleştirilerini yineledi. UKRAYNA TAHILININ SEVKİYATI Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayesinde, 22 Temmuz'da, Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM arasında "Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi" imzalanmıştı. Karadeniz'den tahıl ürünlerinin emniyetli sevki için oluşturulan Müşterek Koordinasyon Merkezi, 27 Temmuz'da İstanbul'daki Milli Savunma Üniversitesi yerleşkesinde faaliyete geçmişti. Müşterek Koordinasyon Merkezinde görevli Rusya, Ukrayna, Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) temsilcilerinin denetlemelerinin tamamlamalarının ardından Razoni isimli gemi, dün öğleden sonra İstanbul'dan ayrılarak Marmara Denizi'ne geçmişti.
Uluslararası Af Örgütü, geçtiğimiz günlerde Ukrayna'nın savaş taktiklerinin sivilleri tehlikeye attığını ve uluslararası hukuku ihlal ettiğini ileri süren bir rapor yayınlamıştı. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy tarafından "sahte" ve "propaganda" olarak nitelendirdiği rapor hakkında Uluslararası Af Örgütü’nden özür geldi. "NEDEN OLDUĞUMUZ ACI İÇİN ÜZGÜNÜZ" Örgüt açıklamasında, "Uluslararası Af Örgütü, Ukrayna ordusunun savaş taktiklerine ilişkin basın açıklamamızın yol açtığı sıkıntı ve öfkeden derin üzüntü duymaktadır. Uluslararası Af Örgütü'nün bu ve herhangi bir çatışmadaki önceliği, sivillerin korunmasını sağlamaktır. Gerçekten de, bu son araştırmayı yayınlarken tek hedefimiz buydu. Bulgularımızın tamamen arkasında dururken, neden olduğumuz acı için üzgünüz" ifadelerine yer verildi. "HİÇBİR ŞEY RUS İHLALLERİNİ HAKLI ÇIKARAMAZ" Örgüt, ziyaret ettiği 19 kasaba ve köydeki sivil konutların yanında Ukrayna güçlerinin bulduğunu ve söz konusu sivillerin Rus ateşi riskiyle karşı karşıya kaldığını yineleyerek, "Bu, Uluslararası Af Örgütü'nün Rus kuvvetleri tarafından işlenen ihlallerden Ukrayna güçlerini sorumlu tuttuğu veya Ukrayna ordusunun ülkenin başka yerlerinde yeterli önlemleri almadığı anlamına gelmez. Çok açık olmalıyız. Ukrayna kuvvetlerinin yaptığını belgelediğimiz hiçbir şey Rus ihlallerini haklı çıkarmaz” açıklamasında bulundu. ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ'NÜN RAPORU Uluslararası Af Örgütü geçtiğimiz perşembe günü yayınladığı raporda, Ukrayna ordusunun sivil yerleşim yerlerini askeri tesislere dönüştürdüğünü ve bu tesislere okulların ve hastanelerin de dahil olduğunu ifade etmiş, yoğun nüfuslu yerleşim bölgelerinde Ukrayna’nın üsler kurduğunu ve bu alanlara silah sistemleri yerleştirdiğini belirtmişti. Tüm bu yapılanların uluslararası hukuku ihlal ettiği aktarılan raporda, Rusya'nın sivil yerleşim bölgesinde askeri üsleri hedef aldığı aktarılarak, saldırılarda sivillerin öldüğü ve altyapının yok edildiğine dikkat çekilmişti. ZELENSKİY RAPORU KINAMIŞTI Söz konusu raporu "sahte" ve "propaganda" olarak nitelendiren Zelenskiy, Af Örgütü’nü "sorumluluğu saldırgandan kurbana kaydırmaya çalışmakla" suçlamıştı. Zelenskiy, Af Örgütü’nün Rusya’ya atıfta bulunarak, "terör devletini affetmeye" çalıştığını ifade ederek, "Rusya'yı affeden ve teröristlerin bazı saldırılarının güya haklı veya anlaşılır olduğu böyle bir bilgi ortamını yapay olarak oluşturan herkes, bunu yaparken teröristlere yardım ettiklerini anlamalıdır. Ve eğer bu tür manipülatif raporlar varsa, o zaman teröristlerin teröristlere yardım ettiğini anlamamız gerekir. İnsanların öldürülmesinin sorumluluğunu onlarla paylaşıyorsun" demişti. Zelenskiy, "Ukrayna'ya yönelik herhangi bir Rus saldırısını haklı kılacak hiçbir koşul yok ve varsayımsal olarak bile olamaz" ifadelerini kullanmıştı. ÖRGÜTÜN UKRAYNA TEMSİLCİSİ RAPORUN ARDINDAN İSTİFA ETMİŞTİ Uluslararası Af Örgütü'nün Ukrayna Temsilcisi Oksana Pokalchuk raporun Rusya için bir propaganda hediyesi olduğunu söyleyerek istifa etmişti. Ukraynalı yetkililer, sivilleri cephe bölgelerinden tahliye etmek için mümkün olan her önlemi aldıklarını belirtirken, Rusya ise, "özel askeri operasyon" olarak tanımladığı saldırılarında sivilleri hedef almadığını öne sürüyor.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ülkesindeki savaşın Kırım'da başladığını söyledi. Zelenski, "Savaş, Kırım'ın kurtarılmasıyla bitmeli" dedi. Rusya, Ukrayna'nın parçası olan Kırım'ı, uluslararası toplumun meşru olmadığını vurguladığı bir referandumun ardından 2014'te ilhak etmişti. Zelenski ise son ulusa sesleniş konuşmasını, Kırım'daki bir Rus üssünde meydana gelen ve bir kişinin öldüğü, sekiz kişinin de yaralandığı patlamaların ardından yaptı. Ancak konuşmasında patlamalara değinmeyen Zelenski, "Kırım, Ukrayna'ya aittir. Kırım'dan asla vazgeçmeyeceğiz" dedi. Zelenski, "Rusya'nın Ukrayna'ya karşı açtığı savaşın, Kırım'ın işgaliyle başladığını unutmayacağız" diye konuştu. Patlamaların meydana geldiği Novofederika yakınlarındaki Saky Askeri Üssü, Kırım'ın batısında, Rus turistlerin de tercih ettiği tatil beldelerine yakın bir konumda bulunuyor. Rusya Savunma Bakanlığı, üste mühimmat deposunda patlamalar meydana geldiğini, Ukrayna'nın herhangi bir saldırısının söz konusu olmadığını açıkladı. Zelenski'nin danışmanlarından Mykhailo Podolyak da, patlamalarla ilgileri olmadığını söyledi. Görgü tanıkları en az 12 patlama sesi duyduklarını söylerken, sosyal medyada yayımlanan bazı videolarda üs çevresindeki plajlarda bulunanların panik yaşadıkları görüldü. Eski Rusya Devlet Başkanı ve Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dimitry Medvedev, geçen ay yaptığı konuşmada, Kırım'ı hedef almasının Ukrayna için "kıyamet" anlamına geleceğini söylemişti. Ülkesinin Rusya'yla savaş bitmeden Kırım'ı geri alması gerektiğini söyleyen Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ise daha önce bu konuda farklı açıklamalar yapmıştı. Zelenski, Rusya'nın ülkesini işgale başladığı 24 Şubat'tan önceki mevzilere çekilmesi halinde ateşkesi kabul edeceklerini söylemiş, Kırım'ın Ukrayna'ya geri verilmesini barış koşulları arasında saymamıştı.
BM'nin İstanbul'daki tahıl koordinasyon merkezinin açıkladığı verilere göre, Türkiye, Ukrayna'dan tahıl ve gıda maddeleri ihracatında yüzde 26 ile başı çekti. 1-15 Ağustos tarihlerinde Ukrayna'nın Odesa, Çornomorsk ve Yuzni/Pivdennyi limanlarından tahıl yüklü 21 gemi çıktı ve bu gemilerde 563 bin tondan fazla tahıl ve diğer diğer gıda maddeleri yer aldı. Artan gıda fiyatlarının çözümüne yönelik Ukrayna'dan şimdiye kadar yapılan tahıl ihracatında Türkiye'yi, yüzde 22 ile İran ve Güney Kore izledi. Ukrayna tahılının yüzde 8'i Çin, yüzde 6'sı İrlanda, yüzde 5'i İtalya, yüzde 4'ü Cibuti, yüzde 2'si ise Romanya'ya gitti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin davetine icabetle, bugün Lviv'e günübirlik çalışma ziyareti gerçekleştiriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile bir araya geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Zelenskiy'nin Potoçki Sarayı'ndaki görüşmesi, saat 14.40'da başladı. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığından yapılan açıklamaya göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, Ukraynalı mevkidaşıyla yapacağı görüşmelerde stratejik ortaklık düzeyindeki Türkiye-Ukrayna ilişkileri tüm veçheleriyle değerlendirilecek. Ziyaret sırasında ayrıca, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres'in iştirakleriyle üçlü bir görüşme gerçekleştirilmesi de öngörülüyor. Söz konusu görüşmede Ukrayna tahılının dünya pazarlarına ihracı amacıyla teşkil edilen mekanizmanın faaliyetlerinin artırılarak sürdürülmesi ile Ukrayna-Rusya Savaşı'nın diplomatik yollarla sona erdirilebilmesine yönelik olarak atılabilecek adımlar ele alınacak. Zirvenin ardından ortak basın toplantısı yapılması bekleniyor. Ziyarette Cumhurbaşkanı Erdoğan'a, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Ömer Çelik ile Baykar Genel Müdürü Haluk Bayraktar da eşlik ediyor.
