Son Dakika:
Birleşmiş Milletler (BM), Ukrayna tahılını Karadeniz üzerinden taşıyacak gemilerin denetimlerinin Ortak Koordinasyon Komitesi'nin desteğiyle Türk yetkililer tarafından gerçekleştirileceğini doğruladı. BM Genel Sekreter Sözcü Yardımcısı Farhan Haq, New York'taki BM Genel Merkezi'nde düzenlenen basın toplantısında, "Genel Sekreter (Antonio Guterres), 22 Temmuz'da varılan anlaşmaya göre, Ortak Koordinasyon Komitesi'nin desteğiyle hububat gemilerinin denetimlerinin Türk personel tarafından gerçekleştirileceğini, Ukraynalıların ise Karadeniz'den güvenli geçişi sağlayacağını söyledi." diye konuştu. Haq, "Gemiler, Karadeniz'deki Ukrayna limanlarına gidiş gelişlerinde gemide silah bulunmadığından emin olmak için denetlenecek." dedi. BM yetkilisi, gazetecilerin gemi denetimlerinin sadece Türk personeli tarafından yapılıp yapılmayacağına ilişkin sorular üzerine, "Hububat sevkiyatlarını takip etmekle ilgilenen Ortak Koordinasyon Merkezi, İstanbul'da Milli Savunma Üniversitesi içinde bir binada bulunuyor ve merkez Türkler, Ruslar, Ukraynalılar ve BM yetkilileri olmak üzere 4 bölümden oluşuyor. Ortak Koordinasyon Komitesi başkanının adının çok yakında açıklanacağını umuyoruz." ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın; Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler denetiminde faaliyete geçecek İstanbul koordinasyon merkezi ile yıl sonuna kadar Rusya ve Ukrayna’dan toplamda 50 milyon tona kadar tahılın dünya piyasalarına sunulabileceğini söyledi. Sevkiyatın iki hafta içerisinde başlayabileceğini, her ne kadar 4 aylığına yapılsa da anlaşmanın uzatılabileceğini belirten Kalın, “Nasıl tahıl sevkiyatı konusunda zorluklara rağmen bu kadar önemli bir anlaşma yapılabildiyse, aynı şekilde ateşkes ve barış müzakerelerinin de benzer bir süreçle elde edilebileceğini tahmin ediyorum.” dedi. Kalın, Bloomberg ile gerçekleştirdiği mülakatta gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Kalın’ın açıklamaları ana hatlarıyla şöyle: "Tahılda öngörü 50 milyon ton" İki tarafın mutabakat sağlayarak bir araya geldiği bir anlaşma yapıldı. Bu, eğer sürdürülebilir, devam ederse, sadece Rusya ve Ukrayna değil, diğer ülkeler tarafından da desteklenirse, bundan sonra yeni ateşkes, esir mübadelesi ve barış anlaşmalarının zeminini hazırlayacak bir güven ortamı da inşa edebilir. İstanbul’da kurulacak merkezde dört taraftan temsilciler olacak. Cumartesi günü saldırı gerçekleşince, bundan rahatsız olduk ve bunu da hemen hem Rus hem Ukrayna tarafıyla görüştük. Bundan sonraki beklentimiz, bütün tarafların anlaşmanın şartlarına tam bağlı kalmaları. Zira tahıl sevkiyatı hem Rusya’nın hem Ukrayna’nın menfaatine. İki hafta içerisinde ilk gemilerin çıkmasını bekleyebiliriz. Bu, biraz da ülkelerin ne kadar hazır olduklarına bağlı. "Dört ay ama uzayabilir" Bu anlaşma 4 aylığına yapıldı. Fakat iki tarafın da mutabakatı sağlanırsa otomatikman uzatılabilecek. Karşılıklı mutabakata varılıp ‘devam edilsin’ denilmesi yeterli olacak. Burada iki ülkenin ellerindeki tahıl miktarının yıl sonuna kadar toplam 40 ila 50 milyon ton arasında olması bekleniyor, öngörülüyor. 20-25 milyon ton kadar Ukrayna’nın, 25-30 milyon ton kadar Rusya’nın elinde tahıl ürünü olduğu tahmin ediliyor. Mevcut olanlar, silolarda olanlar, gemilere yüklenenler ve yıl sonuna kadar yeni gelecek olanlar var. Bunun yanında bir de gübre var. Odesa limanlarından bir gemi çıktığında tamamen Ukraynalıların kontrolünde, onların belirlediği rotada Karadeniz’e çıkacakar. Her aşamada merkeze bilgi verilecek. Türk sularına girdikten sonra da gemiler izlenmeye devam edecek. İstanbul’a geldiğinde belli bir noktada denetimleri yapılacak. Giden gemiler için de aynı prosedür işletilecek. Tahıl ürünleri dışında herhangi bir sevkiyat olmayacak.
Ülkesinden bugün başlayan tahıl ve diğer gıda maddelerin tahliyesi konusunu AA muhabirine değerlendiren Dimçoglo, Odessa'dan ilk geminin çıkmasını "son derece önemli" olarak nitelendirdi. Dimçoglo, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayesinde Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM arasında "Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi"nin İstanbul'da imzalandığını, bu anlaşmaya göre aylardır kapalı olan Odessa Limanı'ndan bugün ilk geminin yola çıktığını ve bunun, büyük bir başarı olduğunu kaydetti. Ukrayna olarak Rusya'ya güvenmediklerini ifade eden Dimçoglo, tahıl sevkiyatları Türkiye ve BM kontrolünde gerçekleşeceği için umutlu olduklarını aktardı. Dimçoglo, "Bu geminin çıkışı, İstanbul'da imzalanan anlaşmanın iyi bir sonucu ve aynı zamanda da başlangıcıdır." dedi. TÜRKİYE BÖLGESEL GÜÇTÜR VE BU GÜÇ DAHA DA ARTIYOR İstanbul'da imzalanan tahıl anlaşmasının, Türkiye'nin bölgede büyük bir güce sahip olduğunu bir kez daha gösterdiğini kaydeden Dimçoglo, şu ifadeleri kullandı: "İstanbul anlaşmasından önce de Türkiye, zaten etkili bir uluslararası faktördü ama bu anlaşmadan sonra bu güç bir kat daha arttı. Ukrayna dahil, bu anlaşmaya varmanın mümkün olabileceğine inanılmıyordu. Türkiye'nin girişimi ile hakikaten gerçekleşmesi neredeyse mümkün olmayan bir anlaşma sağlandı." Dimçoglo, dünyada muhtemel bir tahıl krizinin bu anlaşma ile önlenmesinin mümkün olabileceğini belirterek, ilk geminin çıkmasına yönelik, "Bu olumlu bir adımdır. Bu adım gerçekten bir krizden çıkış adımıdır." ifadelerini kullandı. GEMİLER İSTANBUL'DAN GELECEK TALİMATI BEKLER İlk geminin çıktığını ama Odessa bölgesindeki limanlarda yolculuğa hazır 15 geminin de yolculuk iznini beklediklerini dile getiren Dimçoglo, "Diğer 15 gemi de İstanbul'dan gelecek olan çıkış talimatını bekliyor. Hiçbir gemi bu talimatı almadan çıkamaz." şeklinde konuştu. Bundan sonra çıkacak olan gemilerin bir konvoy halinde harekete geçmesini beklediğini aktaran Dimçoglo, "Tüm gemiler artık konvoy şeklinde yola çıkacak. Limandan kaç gemi çıkacaksa onların yerine yüklenmek için diğer gemiler girecek." diye söyledi. YILIN SONUNA KADAR 30 MİLYON GIDA MALZEMESİNİN UKRAYNA'DAN ÇIKARTILMASI BEKLENİYOR Savaştan önce Ukrayna'dan yılda 40 ile 50 milyon ton arasında tahıl, arpa, ayçiçeği, mısır ve diğer gıda ürünlerin ihracata gönderildiği bilgisini paylaşan Dimçoglo, "(Ukrayna) Tarım Bakanlığının açıkladığı rakamlara göre en az 30 milyon ton ürünün sene sonuna kadar gönderilmesi mümkün olabilir." ifadelerini kullandı. Sadece Odessa bölgesindeki 3 liman sayesinde ayda 3 milyon tona kadar gıda ürünü sevkiyatının mümkün olduğuna dikkati çeken Dimçoglo, lojistik ve altyapının bunun için hazır olduğunu vurguladı. Dimçoglo, Odessa bölgesindeki limanlarda 80 ila 100 bin ton ürünü taşıyan gemilerin yüklenmesinin mümkün olduğunu belirtti.
ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Linda Thomas Greenfield, Ukrayna tahılını Karadeniz'den dünya pazarına ulaştırma girişimindeki çabası için Türkiye'ye teşekkür etti. Amerikan CNN kanalına verdiği demeçte Greenfield, "BM Genel Sekreteri (Antonio Guterres) ve Türk hükümetini bu girişimin ilerletilmesine katkılarından dolayı takdir etmeme izin verin." dedi. ABD'nin BM Daimi Temsilcisi, "Bu girişim ilerleyecek ve bu 16 gemide bulunan 20 milyon ton tahılı piyasaya sürebileceğiz. Bu çabayı desteklemeye devam edeceğiz." ifadelerine yer verdi. Greenfield, tahıl anlaşmasının imzalanmasının hemen ardından Odessa limanını bombalayan Rusya'ya karşı eleştirilerini yineledi. UKRAYNA TAHILININ SEVKİYATI Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayesinde, 22 Temmuz'da, Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM arasında "Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi" imzalanmıştı. Karadeniz'den tahıl ürünlerinin emniyetli sevki için oluşturulan Müşterek Koordinasyon Merkezi, 27 Temmuz'da İstanbul'daki Milli Savunma Üniversitesi yerleşkesinde faaliyete geçmişti. Müşterek Koordinasyon Merkezinde görevli Rusya, Ukrayna, Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) temsilcilerinin denetlemelerinin tamamlamalarının ardından Razoni isimli gemi, dün öğleden sonra İstanbul'dan ayrılarak Marmara Denizi'ne geçmişti.
BM'nin İstanbul'daki tahıl koordinasyon merkezinin açıkladığı verilere göre, Türkiye, Ukrayna'dan tahıl ve gıda maddeleri ihracatında yüzde 26 ile başı çekti. 1-15 Ağustos tarihlerinde Ukrayna'nın Odesa, Çornomorsk ve Yuzni/Pivdennyi limanlarından tahıl yüklü 21 gemi çıktı ve bu gemilerde 563 bin tondan fazla tahıl ve diğer diğer gıda maddeleri yer aldı. Artan gıda fiyatlarının çözümüne yönelik Ukrayna'dan şimdiye kadar yapılan tahıl ihracatında Türkiye'yi, yüzde 22 ile İran ve Güney Kore izledi. Ukrayna tahılının yüzde 8'i Çin, yüzde 6'sı İrlanda, yüzde 5'i İtalya, yüzde 4'ü Cibuti, yüzde 2'si ise Romanya'ya gitti.
Rusya ile yaşanan savaş nedeniyle, Ukrayna tahılının dünya pazarlarına güvenli bir şekilde ulaştırılması için oluşturulan Müşterek Koordinasyon Merkezi, 27 Temmuz'da faaliyetine başlamıştı. Tuğamiral Altunbulak, emekliliğini istedi Merkezin koordinatörlüğüne de Tuğamiral Özcan Altunbulak getirilmişti. Ancak Yüksek Askeri Şura ve ardından gerçekleştirilen atama kararlarından sonra Tuğamiral Altunbulak sürpriz bir şekilde emekliliğini istedi. Ailevi nedenleri gerekçe gösterdi NTV'nin haberine göre; Altunbulak'ın emeklilik gerekçesi olarak ailevi nedenleri gösterdiği öğrenildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ortak basın toplantısında şunları söyledi: 6 yıl aradan sonra Zagreb'de tekrar bulunmaktan büyük memnuniyet duyuyorum. Türkiye - Hırvatistan bu yıl diplomatik ilişkilerinin 30. yıldönümünü kutluyor. Önceki yıllardaki Hırvatistan'daki depreme ilk koşan ülkelerden biri Türkiye olmuştur. Rusya -Ukrayna arasındaki savaşı ele alıp etraflıca onu değerlendirme fırsatımız oldu. 2 Ekim'de Bosna Hersek'te yapılacak seçimi de değerlendirme fırsatımız oldu. DÜNYAYA GÜÇLÜ BİR MESAJ VERMİŞ OLACAĞIZ Hırvatistan ile ticaret hacmimiz salgın öncesi seviyeyi geride bıraktı ve 900 milyon doları yakaladı. Bunu çok daha ileriye taşımanın gayreti içindeyiz. Hırvatistan'ın ilk jeotermal santrali, demiryolu projesi Türk firmalarınca üstlenildi. Bugün TİKA'nın desteğiyle Sisak kentinde inşa edilen İslam Kültür Merkezi'nin açılışını yapacağız. Avrupa'ya ve dünyaya beraber güçlü bir mesaj vermiş olacağız. Türkiye, Balkanlar'da yaşanan gelişmeleri yakından izlemektedir. Bosna Hersek konusundaki diyaloğumuzun seçimden sonra daha geniş alanda devamını konuştuk. SORULAR BOSNA HERSEK'TEKİ SEÇİM Hırvatistan Cumhurbaşkanı Milanoviç: Burada özellikle bir yükümlülüklerini yerine getirme konusunda farklı düşüncelerimiz var. Hükümet yetkililerinin paylaşımı önemli. Hırvatlar 3 kurucu milletlerden biri. Şu anda Bosna Hersek'te böyle bir durum söz konusu değil. Yüksek Temsilci'nin rolüne baktığımızda ben biraz farklı söylüyordum. Yüksek Temsilci'nin nasıl seçildiği konusu var. Özellikle hükümetin görüşü olarak Yüksek Temsilci ile ilgili şunu söyledim, etkilerini kullanmalıdır. Bir şeyler yaşandı. Ülkede birçok karışıklıklara neden oldu. Bu kişi geri çekildi, ne olduğunu çözmüş değilim. Yüksek Temsilci şu ana kadar hiçbir şey yapmadı. Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan'la benim görüş farklılığım budur. Daha fazla diyaloğa ihtiyacımız var. Cumhurbaşkanı Erdoğan: Bosna Hersek ziyaretimde liderlerle yaptığım görüşmede sıkıntı itibariyle nereden geliyor denilirse Dayton Anlaşması'ndan geliyor. Şu anda burada Boşnaklar, Sırplar, Hırvatlar var. Bunların da temsil eden liderleri var. Burayla ilgili kararı liderler kendi aralarında bir araya gelerek vermeli. Bunun için mekanizmalar var. Bundan sonra Bosna Hersek sıkıntı ödemesin diye temenni ediyorum. PUTİN'İN TAHIL KORİDORU AÇIKLAMASI: TAHILLAR MAALESEF ZENGİN ÜLKELERE GİDİYOR, FAKİR ÜLKELERE DEĞİL Şu anda Rusya tarafından tahıl sevkiyatı yok. Sayın Putin'in haklı olduğu konu var. Gelen tahıllar maalesef zengin ülkelere gidiyor, fakir ülkelere değil. Yaptırımları yapan ülkelere tahıl sevkiyatının olması sayın Putin'i de rahatsız etmektedir. Biz de Rusya'dan da tahıl sevkiyatı başlasın istiyoruz. Burada gecikme var. Semerkant'ta sayın Putin'le bunları görüşeceğiz. Gerçekten fakir olan ülkelere de bu tahılı ulaştıralım. Enerjide fiyatlar yükseliyor. Avrupa bu kışı nasıl geçireceğinin telaşı içinde. Rakamlar çok yüksek. Bu yüksek rakamlarla Batı ne yapacağının telaşı içinde. Temenni ederim ki hayırlısıyla atılacak adımlarla bu badire atlatılır. Hırvatistan Cumhurbaşkanı Zoran Milanovic ise ortak basın toplantısında "Biz birçok konuyu konuştuk. Burada Ukrayna savaşı var ve Türkiye'nin özellikle Ukrayna ve Rusya arasında köprü oluşturduğunu... İktisadi konuları da görüştük. Cumhurbaşkanı olarak şunu gördüm, buraya gelen iş adamlarının çoğu Türkler oldu. Büyük şirketlerin sahipleri Türkiye'den geldi. Hem iktisadi hem de komşuluk ilişkilerine baktığımızda bunlar çok önemlidir. Biz bu konuları daha sık görüşmeliyiz. Bir kez daha teşekkür etmek istiyorum" dedi.
Birleşmiş Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM Genel Kurul Görüşmelerinin açılışında açıklamalar yaptı. Guterres, Türkiye'nin desteğiyle sağlanan tahıl anlaşmasını överek, anlaşmanın dünya için ''umut'' ve ''mucize'' olduğunu söyledi. "Bir an önce harekete geçilmezse küresel gübre kıtlığı, hızla küresel gıda kıtlığına dönüşecek." diyen Guterres, "Öfke, hiddet ve olumsuzlukları paraya çeviren bir iş modeline dayalı sosyal medya platformları, toplumlara tarif edilemez zararlar veriyor." açıklamasını yaptı. Guterres, "Jeopolitik bölünmüşlükler Güvenlik Konseyi'nin işleyişini, uluslararası hukuku ve işbirliğini baltalıyor. Bu şekilde devam edemeyiz." dedi.
