Son Dakika:
Avrupa Merkez Bankası (ECB), piyasalardaki beklentiler doğrultusunda attım attı. ECB, Euro bölgesindeki enflasyonun üstesinden gelebilmek için politika faizini 75 baz puan artırarak yüzde 1,50'ye yükseltti. ECB faiz artırdı Faiz artırım kararı, bölgenin yükselen enerji fiyatları nedeniyle halihazırda resesyona girmiş olabileceğine dair endişelerin arasında alındı. Frankfurt merkezli kuruluşun borçlanma maliyetlerinde de art arda ikinci artış oldu. 24 yıl sonra bir ilk Bu arada Avrupa Merkez Bankası'nın faizi çarpıcı bir şekilde 0,75 puan yükseltmesi, bankanın 24 yıllık tarihinde bir ilk olarak kayıtlara geçti. Financial Times'ın haberine göre, ayrıca söz konusu adım, büyük ölçüde Rusya'nın Avrupa'ya gaz arzını kısıtlamasının sonucu olarak artan enerji fiyatlarının bölgedeki işletmeleri ve haneleri vurması sonrası atıldı. Avrupa'da rekor enflasyon Bununla birlikte, Euro bölgesi enflasyonu, ECB'nin yüzde 2 hedefinin oldukça üzerinde ve ağustos ayına kadar olan yıl içinde yüzde 9,1'lik yeni zirveyi gördü. Öte yandan euro, dolar karşısında 20 yılın en düşük seviyelerini test etti. Bloomberg: Rekor enflasyona karşı savaş yoğunlaştı Bloomberg, "Avrupa Merkez Bankası, faiz oranlarını 75 baz puan artırarak rekor enflasyona karşı savaşını yoğunlaştırdı." dedi. ECB'nin, "ekonomik büyüme görünümü kararırken bile 'birkaç' faiz artırımı taahhüdünde bulunduğuna" dikkat çekildi. Alınan kararın, analistlerin beklentilerini karşıladığı ifade edildi. Banka, bu yıl ve gelecek yıl için enflasyon görünümünü yükseltirken, 2023'teki ekonomik genişleme tahminini düşürdü.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası Batılı ülkelerin Moskova’yı hedef alan ağır yaptırımları devreye almasına, Moskova, Avrupa’ya tedarik ettiği gazın vanasını tamamen kapatarak cevap verdi. Fransız kanalı France 24, Rus gazından mahrum kalan Avrupa’nın enerji krizine sürüklendiğini ve bu krizin ağır sonuçları olacağını yazdı. Enerji fiyatlarının yükseleceğine işaret edilen çalışmada, tüketicilerin yakıt, gıda ve kamu hizmetleri harcamalarının azalacağı, bu durumun rekor enflasyona ve resesyona neden olabileceği belirtildi. Gaz fiyatlarındaki artışın elektrik fiyatlarında da sıçramayı tetiklediği belirtilen yazıda, fabrikaların iflas bayrağını çekebileceği ifade edildi. Metal ve cam fabrikalarının gaz kesintisi veya yüksek maliyetle enerji tüketme seçeneklerine uyum sağlamada zorluk yaşayacağı, enerji tüketiminin yoğun olduğu sektörlerin Avrupa’dan ayrılabileceği de belirtildi. BEDELİNİ HALK ÖDEYECEK Haberde yaşanan doğal gaz kıtlığı nedeniyle Eylül ayının sonundan itibaren elektrik kesintilerinin yaşanabileceği ve Avrupa şehirlerinin karanlıkta kalabileceği uyarısında bulunuldu. Avrupa’daki kuraklığın nehirlerdeki su seviyelerini düşürdüğünü, hidroelektrik santrallerinin elektrik üretiminde şimdiden yetersiz kaldığını belirten France 24, fosil yakıt yoluyla üretilen gazdan elde edilen elektriğin de maliyetinin yükseldiğini belirtti. Hane halkının artış eğiliminde olan bu maliyeti karşılamada güçlük çekeceği vurgulanan yazıda, Avrupa vatandaşlarının elektriksiz bir kışa hazırlanmaları gerektiği ifade edildi. Siteye konuşan Rystad Energy direktörü Carlos Torres-Diaz, “Önümüzdeki kış Avrupa’nın on yıllardır gördüğü en zorlu kış olacak ve bunun bedelini tüketicilerin veya hükümetlerin ödemesi bekleniyor” dedi.
Uluslararası market zinciri Carrefour, Belçika'da 100 gün için 100 ürünün fiyatını dondurma kararı aldı. Fransız market zinciri Carrefour, Belçika’'da halkın enflasyon karşısında satın alım gücüne katkı sağlamak için yeni bir kampanya başlatıldığını açıkladı. Buna göre, Carrefour Belçika'da 100 gün boyunca 100 ürünün fiyatını değiştirmeyecek. Yıl sonuna kadar devam edecek kampanya ile ürünlerin fiyatı, enflasyon ve artan enerji maliyetlerinden etkilenmeyecek. Marketin belirlediği 100 ürün arasında ekmek, bazı peynir çeşitleri, yoğurt, pizza, tavuk, mantar, çikolata, mendil, muz ve kivi gibi çeşitli ürünler yer alıyor. Carrefour, geçen ay Fransa'da da benzer bir kampanya başlatmış ve 100 üründe fiyatları dondurmuştu. Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle Belçika'da enerji ve gıda fiyatlarındaki artış enflasyonu hızla yükseltti. Belçika'da enflasyon, ağustosta yüzde 9,94 ile 1976 yılından beri ölçülen en yüksek seviyeye ulaşmıştı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, dün gerçekleştirilen Kabine Toplantısı sonrasında basın mensuplarına açıklamalarda bulundu. Bakan Bilgin, şunları kaydetti: “Kamudaki sözleşmeli personelle ilgili çalışmamızı sona erdirmek üzereyiz. Meclis ilk açıldığında sözleşmeli personel dosyasını getireceğiz. Şu anda üzerinde çalıştığımız dosya o, bitirmek üzereyiz. Bir iki konu daha var EYT ondan sonra çünkü onun teknik çalışması biraz daha zaman alacak. Tek bir formül üzerinde duruyoruz ama henüz sonuçlandırmadık. EYT Aralık ayı gibi gündeme gelir. Sözleşmeli personel ve geçici işçiler bir an önce çözmemiz gereken dosyalar. Sözleşmeli personel mevzusunu çözüyoruz, önümüzdeki günlerde sizlerle de paylaşırız. Sonra maden işçileri ondan sonra da kadroya geçmemiş taşeron işçiler var, o tarihte 90 bin civarında taşeron işçi vardı, önceliğimiz onlar. Taşeron işçilerle ilgili bir çalışmamız var. O da ayrı bir dosya. Sözleşmeli personelle ilgili çalışma bittikten sonra onu ele alacağız.”
Almanya Ekonomi ve İklimi Koruma Bakanı Robert Habeck, kışın olası enerji sıkıntısına karşı, ülkede kalan 3 nükleer santralden 2'sinin Nisan 2023’ün ortasına kadar acil durum rezervi olarak beklemede tutulacağını duyurdu. Habeck, başkent Berlin’de düzenlediği basın toplantısında, ülkede elektrik sistemi için yaptırılan stres testinin kış için bir krizin pek olası olmadığını gösterdiğini belirtti. Bakan Robert Habeck, bu kış elektrik üretimindeki bir açığı kapatmaları gerekmesi durumunda ülkede kalan 3 nükleer santralden 2'sinin (Bavyera'daki Isar 2 ve Baden-Württemberg'deki Neckarwestheim 2) Nisan 2023’ün ortasına kadar acil durum rezervi olarak beklemede tutulacağını bildirdi. Habeck, “Bu şekilde ( nükleer santrallerin beklemede tutulması), en kötüsü olursa harekete geçebiliriz.” dedi. Alman hükümetinin nükleer enerjiden çıkış politikasına bağlı kaldığını anlatan Habeck, Aşağı Saksonya’daki Emsland nükleer santralinin aralık ayında planlandığı gibi kapatılacağını vurguladı. Robert Habeck, Fransa'daki bakım için kapatılan nükleer santraller, Alpler ve Norveç'te hidroelektrik üretimini engelleyen kuraklık ve Ren nehrinde düşük su seviyesinden dolayı kömürde nakliye sorunları nedeniyle Avrupa'da bu kış elektrik şebekesinde sıkıntı olabileceğine işaret ederek, "Bütün bu riskler nedeniyle, komşu ülkelerde şebeke kesintileri olursa, kısa vadede elektrik şebekesini istikrara kavuşturacak yeterli santralin bulunduğuna tam emin olamayız." diye konuştu. Öte yandan, Avrupa’nın en büyük ekonomisine sahip Almanya, Moskova’nın Kuzey Akım 1 doğal gaz boru hattı üzerinden gaz akışını durdurma kararının tetiklediği sarmal bir enerji kriziyle karşı karşıya bulunuyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'na ilişkin endişeler enerji kaynakları üzerinde baskı oluşturmaya devam ederken, Alman hükümeti de bu kış sanayi çarklarının dönmesini, ışıkların açık kalmasını ve evlerin sıcak kalmasını sağlamak için çabalıyor. Bunun için Alman hükümeti, Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte başlayan enerji krizinde yüksek doğal gaz ve elektrik faturalarını hafifletmek için fatura desteği ve tasarruf gibi çeşitli tedbirlerin yanı sıra Almanları mümkün olduğunca fazla enerji tasarrufu yapmaya çağırdı. Hükümet, enerji krizini daha da hafifletmek için temel enerji ve çevre politikalarının birçoğunu gevşetmeyi planlanıyor. Almanya, 2011 yılında Japonya'da yaşanan Fukuşima nükleer faciası sonrası nükleer enerjiyi terk etme kararı almıştı. Söz konusu facia sonrası Alman hükümetinin çıkardığı nükleer enerjiden çıkış yasası uyarınca söz konusu üç nükleer enerji santralinin de 2022 sonuna kadar kapatılması planlanıyordu.
IMF, 'AB Mali Çerçevesinin Reformu-Mali Kuralların ve Kurumların Güçlendirilmesi' başlıklı raporunu yayımladı. Raporda, AB'nin mevcut mali kurallarının bütçe açıklarının sınırlandırılmasında bir miktar etkiye sahip olsa da, parasal birliğin istikrarını tehdit eden ve kırılganlıklar ortaya koyan bütçe açıkları ve borç oranlarını engellemediği belirtildi. 'AB mali çerçevesinin reforma ihtiyacı var' AB mali çerçevesinin finansal riskleri kontrol altına almak ve üretimi istikrara kavuşturmak konularında başarısız bir geçmişe sahip olduğu anımsatılan raporda, "AB mali çerçevesinin reforma ihtiyacı var" ifadesi kullanıldı. Raporda mali çerçevenin istikrar için yeterli araçları sağlamadığı, düşük reel faiz oranlarının Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) politika araçlarını zorladığı ve bu nedenle de enflasyon hedefinin tutturulamadığı kaydedildi. Euro Bölgesi'nde makroekonomik şokları yumuşatmak için bir istikrar aracı kurulmasının önemine işaret edilen raporda, bunun Kovid-19 gibi ani ekonomik şoklara karşı bir koruma sağlayabileceği, ayrıca iklim değişikliğiyle mücadele girişimlerinin finansmanına da katkı verebileceği bildirildi. Raporda, yüksek kamu borcu olan AB ülkelerinin bütçelerini 3 ile 5 yıl arasında dengelemelerinin önemi vurgulandı. AB kurallarına göre, normal şartlarda üye ülkelerin bütçe açıklarının GSYH'lerinin yüzde 3'ünü, kamu borçlarının da GSYH'lerinin yüzde 60'ını geçmemesi gerekiyor. Bu sınır aşıldığında uygulanacak tedbirlerin AB Komisyonu'na bildirilmesi ve etkin mücadelenin yapılması gerekiyor. Ancak, AB üyesi ülkeler, salgın nedeniyle söz konusu kuralları askıya alma kararı almış, bütçe açıklarını ve kamu harcamalarını hızla yükseltmişti. AB ülkeleri arasında kamu borcunun GSYH'ye oranının en fazla olduğu ülkeler yüzde 189.3 ile Yunanistan, yüzde 152.6 ile İtalya, yüzde 127 ile Portekiz, yüzde 117.7 ile İspanya, yüzde 114.4 ile Fransa ve yüzde 107.9 ile Belçika olarak öne çıkıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Ağustos ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) rakamlarını açıkladı. TÜİK verilerine göre enflasyon ağustos ayında yüzde 80,21'e yükseldi. Üretici enflasyonu ise yüzde 143,75 oldu. TÜFE'deki (2003=100) değişim 2022 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %1,46, bir önceki yılın Aralık ayına göre %47,85, bir önceki yılın aynı ayına göre %80,21 ve on iki aylık ortalamalara göre %54,69 olarak gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup %27,05 ile haberleşme oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise %116,87 ile ulaştırma oldu. Ana harcama grupları itibarıyla 2022 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup %-1,78 ile ulaştırma oldu. Buna karşılık, 2022 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise %7,01 ile sağlık oldu ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık %143,75, aylık %2,41 arttı Yİ-ÜFE (2003=100) 2022 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %2,41, bir önceki yılın Aralık ayına göre %74,13, bir önceki yılın aynı ayına göre %143,75 ve on iki aylık ortalamalara göre %105,39 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %153,28, imalatta %125,43, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %348,39 ve su temininde %90,01 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %127,82, dayanıklı tüketim malında %99,54, dayanıksız tüketim malında %124,14, enerjide %303,48 ve sermaye malında %96,53 artış olarak gerçekleşti. ENFLASYON EN SON 79,6 OLMUŞTU En son veride Temmuz ayı TÜFE verisi, yıllık bazda yüzde 79,60 olarak açıklanmıştı. Aylık yüzde 2,37 oranındaki yükselişin temel belirleyicisi yüzde 3,15 oranında artan Gıda ve Alkolsüz İçecekler grubu fiyatları olmuştu. Ev eşyası grubu fiyatları yüzde 3,91 oranında ve Alkollü İçecekler ve Tütün grubu fiyatları yüzde 6,85 oranında artmıştı. ÜFE'DE SON DURUM Yine geçen ay açıklanan rakamlara göre ÜFE, aylık bazda yüzde 5,17, Aralık 2021'e göre yüzde 70,04 ve yıllık bazda yüzde 144,61 artmıştı. Aylık ÜFE'ye göre 20 alt sektörde daha düşük, 9 alt sektörde daha yüksek değişim olurken en yüksek azalış yüzde 8,97 ile kok ve rafine petrol ürünlerinde ve en fazla artış yüzde 11,83 ile ham petrol ve doğal gazda olmuştu.
Türkiye ekonomisinin 2023-2025 dönemi yol haritası resmiyet kazandı. Yeni Orta Vadeli Program (OVP) Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayınlandı. 2023'te yüzde 5 büyüme OVP'de büyümenin 2023'te yüzde 5, 2024 ve 2025'te yüzde 5,5 olması öngörüldü. Programa göre 2022 yılı genelinde cari işlemler açığının GSYH'ya oranının yüzde 5,9, enerji hariç cari işlemler dengesinin ise GSYH'ye oranla yüzde 5 fazla vereceği tahmin ediliyor. İşsizlik hedefi 2025’te 9,6 Bütçe açığının gayrisafi yurt içi hasılaya oranının 2023'te yüzde 3,5, program dönemi sonunda ise yüzde 1,5 olarak gerçekleşeceği öngörüldü. Programda, işsizlik oranının bu yıl sonunda yüzde 10,8 olacağına yer verilirken, gelecek yıl hedefi yüzde 10,4, 2024 yılı için yüzde 9,9 ve 2025 için ise yüzde 9,6 olarak tahmin edildi. Kişi başına gelirde hedef 2025'te 12 bin 91 dolar Kişi başina gelirin yıl sonunda 9 bin 485 dolar olması hedefleniyor. Bu rakamın 2023'te 10 bin 71 dolar, 2024'te 10 bin 931 dolar, 2025'te 12 bin 91 dolar olması hedeflendi. 2025 için ihracat hedefi 305 milyar dolar İhracatın, 2022 sonunda 255 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilirken, 2023'te 265 milyar dolar, 2024'te 285 milyar dolar, program sonunda 305 milyar dolar olması hedeflendi. İthalatın, 2022 sonunda 360 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmesi, 2023'te 345 milyar dolar, 2024'te 363 milyar dolar, 2025'te de 384 milyar dolar olması öngörüldü. Turizim gelirleri Programda turizm geliri hedefi bu yıl için 34 milyar dolar oldu. 2023'te 45 milyar dolar, 2024'te 55 milyar dolar ve 2025'te 62 milyar dolar gelir hedeflendi. Politika ve tedbirler sıralandı Raporda yol haritasının politika ve tedbirleri ise şu şekilde sıralandı: 1. Makroekonomik istikrar ve iş ortamı güçlendirilerek sanayi sektöründe teknoloji yoğun sabit sermaye yatırımları ile doğrudan yabancı yatırımlar özendirilecek, sanayide teknolojik dönüşümü hızlandırmak üzere yatırım teşvik sisteminde dijital dönüşümü odağa alan ve yaygın etki oluşturacak yeni bir çerçeve oluşturulacaktır. 2. Üretim süreçlerinde ithalat bağımlılığını azaltan, teknoloji yoğun ve katma değerli ihracat potansiyeli yüksek, istihdama katkı sağlayacak öncelikli sektörlerde yatırımlar desteklenecektir. 3. Yatırım teşvik sisteminde yenilikçi ve katma değerli üretime odaklanan, küresel değer zincirinde üst kademelere geçişi hedefleyen ve kümelenme öncelikleriyle uyumlu yatırımlara münhasıran destek sağlanacaktır. 4. Yerli ve uluslararası yatırımcılar ile iş birliklerini içerecek sabit sermaye yatırımları desteklenecektir. 5. Yatırımlara ilişkin hukuki süreçlerin hem yatırımcı hem girişimci açısından hızlandırılması sağlanacaktır. 6. Hazine Destekli Kefalet Sisteminin öncelikli sektörlerde rekabetçiliği ve verimliliği artıracak projelerde kullanılmasına ağırlık verilecek ve Kredi Garanti Fonu A.Ş. ile İhracatı Geliştirme A.Ş. aracılığıyla ihracatçı firmaların finansmana erişimi desteklenecektir. 7. Girişimcilik ekosistemini desteklemek için, girişim şirketlerinin yenilikçi iş modelleri ve projeleri ile Ar-Ge faaliyetlerinin finansmana erişimini kolaylaştırıcı Hazine Destekli Kefalet Sistemi kapsamında yeni destek paketleri hayata geçirilecektir. 8. Türkiye Kalkınma Fonu bünyesindeki girişim sermayesi yatırım fonları aracılığıyla katma değerli yerli ve yenilikçi üretim desteklenecektir. 9. Büyük ölçekli yatırımlar, büyüyen KOBİ'ler ve entegre tesisler için başta organize sanayi bölgeleri ve endüstri bölgeleri olmak üzere planlı sanayi alanları oluşturulmasına devam edilerek, ülke yüzölçümü içerisinde toplam planlı sanayi alanlarının oranı artırılacaktır. 10. Türkiye'nin sahip olduğu çeşitli yerli ve yenilenebilir kaynaklar kullanılarak enerji arz güvenliğine destek olacak Ar-Ge çalışmaları ve yatırım projeleri hayata geçirilecektir. 11. Müşteri gereksinimlerini karşılayan Ar-Ge tabanlı çözüm önerilerinin, KOBİ'ler tarafından ticarileşebilir çıktılara dönüştürülmesi kamu ve özel sektör eş finansmanı ile sağlanacaktır. 12. Ar-Ge ekosistemi, salgın hastalıklar, iklim değişikliği ve doğal afetlerle mücadelenin yanı sıra yeşil ve dijital dönüşüm gibi küresel değişim ve dönüşüm alanları ile yeni gelişen teknolojilerden kaynaklanan zorluklarla mücadeleye yönelik her türlü teknoloji tabanlı ihtiyaca hızlı şekilde cevap verebilecek, çok disiplinli çalışmayı kolaylaştıran esnek bir yapıya kavuşturulacaktır. 13. Turcorn adayı ve küresel iddiası yüksek teknoloji girişimleri desteklenecek, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında yükselen ve yıkıcı teknoloji alanlarında ve kritik alanlarda yeni teknoloji ve ürün geliştirmeye yönelik projeler desteklenecektir. 14. Stratejik öneme sahip alanlarda şirket, üniversite, araştırma altyapısı ve kamu Ar-Ge merkezlerinin bir araya geldiği ve "birlikte başarma" yaklaşımını esas alan büyük ölçekli platform ve ağ destekleri ile teknoloji ve ürün geliştirme süreçleri teşvik edilecek, patentli teknolojilerin sanayiye aktarılması sağlanacaktır. 15. Üniversiteler bünyesindeki merkezi ve tematik araştırma altyapılarının sanayi ile işbirliğini artıracak destekler hayata geçirilecektir. 16. Sürdürülebilir kalkınmayı destekleyecek şekilde sosyal ve beşeri bilimlerde araştırma ve geliştirme faaliyetleri desteklenecektir. 17. Teknolojik dönüşümü destekleyecek, refahın artırılmasına katkı sağlayacak yatırımların ekonomiye kazandırılmasına yönelik olarak pandemi sonrası dönemde yeniden şekillenen ticaret rotalarında Türkiye'nin avantajlı yönlerini ve önemli merkezlere olan yakınlığını ortaya koyan bir tanıtım raporu hazırlanacak ve bu çerçevede etkinlikler düzenlenecektir. 18. Güvenli kentleşmenin sağlanmasını teminen afetlere hazır, çevre ve iklim dostu, enerji verimliliği yüksek, kültürel değerlerini koruyan, yatay mimariyi esas alan kentsel dönüşüm çalışmaları hızlandırılacaktır.
